Dotychczas wielokrotnie staraliśmy się zwracać Państwa uwagę na fakt, że profesjonalne ubezpieczenie OC jest niezbędne dla bezpiecznego prowadzenia tej szczególnej profesji budowlanej, jaką jest zawód – specjalność dekarz. Każdy dekarz i pracodawca powinien pamiętać, że budownictwo należy do działalności obarczonej znacznym ryzykiem wypadków przy pracy.
Tekst JACEK BARANOWSKI
Kwestie związane z wypadkami przy pracy, w sposób uszczegółowiony zostały uregulowane Ustawą z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (ustawa). Ustawa określa między innymi rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy oraz warunki nabywania prawa do tych świadczeń, a także zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady ich wypłaty.
Z kolei w Kodeksie Pracy (k.p.) zawarto regulacje określające między innymi obowiązki pracodawcy w związku z wypadkiem przy pracy oraz postępowanie powypadkowe. Art. 234 k.p. określa iż:
§1. W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.
§2. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
§3. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy.
§31. Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.
§4. Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.
K.p. przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy za wypadek przy pracy pracownika jedynie w zakresie odpowiedzialności za utratę lub uszkodzenie przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, pod warunkiem że utracony lub nie został uszkodzony pojazd samochodowy lub wartości pieniężne. W razie uszczerbku na zdrowiu pracownika doznanego w następstwie wypadku przy pracy lub jego śmierci zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu Cywilnego (k.c.).
Niezależnie od tychże regulacji należy pamiętać o tym, że pracownik, który doznał szkody w postaci uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy, może rościć do pracodawcy o świadczenie odszkodowawcze na podstawie przepisów k.c., jeżeli szkoda nie została w całości pokryta przez świadczenia z ustawy wypadkowej.
Katalog możliwych roszczeń obejmować może:
• jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek majątkowy, na przykład w przypadku poniesionych kosztów leczenia, specjalnej pielęgnacji i opieki, przyuczania do nowego zawodu;
• zadośćuczynienie pieniężne za uszczerbek niemajątkowy jako rekompensata pieniężna za doznaną krzywdę, której celem jest złagodzenie jej skutków;
• renta z tytułu: utraty zdolności do pracy, zwiększenia potrzeb życiowych lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość.
Jeśli w wyniku wypadku przy pracy pracownik zmarł, z roszczeniem do pracodawcy mogą także zwrócić się członkowie jego rodziny. Przysługują im wówczas następujące roszczenia:
• jednorazowe odszkodowanie, jeżeli wskutek śmierci pracownika nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej;
• zadośćuczynienie pieniężne za uszczerbek niemajątkowy;
• renta, jeżeli na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny lub dobrowolnie i stale dostarczał on rodzinie środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, a wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Należy jednak zaznaczyć, iż te roszczenia poszkodowanego pracownika w wyniku wypadku przy pracy (lub jego najbliższych) są roszczeniami uzupełniającymi w stosunku do uprawnień wynikających z ustawy.
Oznacza to, że pracownik może wystąpić o nie jedynie wtedy, gdy świadczenia przyznane na podstawie przepisów ustawy nie pokrywają w całości kosztów, wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia i powstałej krzywdy.
W ostatnich latach coraz częściej z orzecznictwa sądów wynika, że jednorazowe odszkodowanie przyznane na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych nie podlega prostemu odliczeniu od zadośćuczynienia pieniężnego przysługującego poszkodowanemu, a nawet w ogóle nie powinno być zaliczane na poczet należnego zadośćuczynienia ze względu na odmienność obu tych roszczeń.
PODSTAWY ODPOWIEDZIALNOŚCI PRACODAWCY
Pracownik występujący z powództwem przeciwko pracodawcy z roszczeniem pieniężnym z tytułu wypadku przy pracy musi wykazać:
• ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego (na zasadzie ryzyka lub winy);
• poniesioną szkodę, w tym najczęściej szkodę niemajątkową – krzywdę (uszczerbek na zdrowiu);
• związek przyczynowy między wypadkiem a powstaniem szkody.
Jak widać dla przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy nie jest wystarczające jedynie stwierdzenie w protokole powypadkowym, że miał miejsce wypadek przy pracy.
W kolejnym artykule o ubezpieczeniu OC pracodawcy omówimy między innymi takie zagadnienia jak: wartość szkody, związek przyczynowy między wypadkiem a powstaniem szkody, przyczynienie się poszkodowanego, przedawnienie roszczeń, a także formułowanie przez ubezpieczycieli zakresu swojej odpowiedzialności ubezpieczeniowej w ramach ubezpieczenia OC pracodawcy.
Podsumowując tę pierwszą część poświęconą ubezpieczeniu od skutków wypadków przy pracy (OC pracodawcy), zwrócić należy także uwagę na fakt, że żaden pracodawca nie powinien zapominać o możliwości ponoszenia odpowiedzialności karnej. Do takiej odpowiedzialności może dojść, jeżeli pracodawca jako osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo i higienę pracy, naraził pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Wówczas podlega karze pozbawienia wolności do lat 3, a jeśli działał nieumyślnie: grzywnie
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Należy jednak pamiętać, że odpowiedzialności karnej nie zawsze będzie podlegał jedynie pracodawca.
Odpowiedzialność karną mogą ponieść również osoby kierujące pracownikami (kierownicy wydziałów, majstrowie, brygadziści itp.), które organizują lub tolerują wykonywanie pracy przez podległych im pracowników z naruszeniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Niestety, obszary objęte odpowiedzialnością karną są wykluczone z jakiejkolwiek ochrony ubezpieczeniowej w ramach ubezpieczenia OC, w tym OC pracodawcy.
W każdej z sytuacji samo wystąpienie szkody lub wypadku nie przesadza o tym, iż ponosi za nie odpowiedzialność cywilną dekarz, ale ubezpieczenie OC daje realne zabezpieczenie sytuacji ekonomicznej firmy dekarskiej, do której takie roszczenia wpływają i temu poświęcimy kolejny artykuł.
JACEK BARANOWSKI
wiceprezes zarządu Pierwszego Polskiego Domu Brokerskiego
SAGA Brokers Sp. z o.o.
ul. Słoneczna 15A, 60-286 Poznań
www.sagabrokers.pl
