9 pytań o płaskie dachy zielone w uprawie ekstensywnej

Technologia wykonywania dachów zielonych jest stosowana już od wielu lat. Jednak w praktyce powtarzają się wątpliwości dotyczące niektórych jej aspektów. Oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Tekst PIOTR WOLAŃSKI

1. Czy konieczne jest wykonanie próby szczelności izolacji wodochronnej?

Wykonanie takiej próby leży w interesie zarówno wykonawcy izolacji wodochronnej, jak i inwestora. Próba powinna zostać wykonana po zakończeniu zakresu prac związanych z hydroizolacją, ale przed rozłożeniem pozostałych warstw dachu zielonego. Łatwiej jest wtedy zlokalizować miejsce, które wymaga naprawy. A w sytuacji, jeśli próba szczelności wykaże przecieki, dużo łatwiej i taniej jest dokonać prac naprawczych na etapie, kiedy izolacja wodochronna nie została jeszcze przykryta pozostałymi warstwami dachu zielonego.

2. Co zrobić, jeśli zastosowana na dachu zielonym lub tarasie izolacja wodochronna nie jest antykorzenna?

Jeśli zastosowana izolacja nie jest odporna na przerastanie przez korzenie roślin lub w przypadku instalacji dachów zielonych na istniejących już warstwach izolacji, gdzie nie mamy pewności co do zabezpieczenia antykorzennego izolacji wodochronnej, na hydroizolacji należy zastosować dodatkowo specjalną folię antykorzenną.

3. Czy konieczne jest stosowanie nadstawek rewizyjnych nad wpustami?

Nadstawki rewizyjne umożliwiają prowadzenie prac serwisowych w zakresie odwodnienia, bez ingerencji w warstwy dachu zielonego. Brak specjalistycznych nadstawek rewizyjnych umożliwiających dostęp do wpustu dachowego, a z drugiej strony filtrujących wodę odprowadzaną z dachu do wpustu, to często spotykany błąd.

4. Jak oddzielić część dachu z opaskami zabezpieczającymi od powierzchni z substratem i roślinami?

Jako materiały oddzielające różne powierzchnie dachu zielonego (na przykład oddzielenie substratu od opaski żwirowej, oddzielenie warstw dachu zielonego od elementów małej architektury lub jako profil obrzeżowy na krawędzi dachu) należy stosować specjalistyczne profile perforowane. Perforacje umożliwiają swobodny przepływ wody. Jeśli zastosujemy zamienniki znane z ogrodnictwa, na przykład plastikowe ekobordy bez perforacji, to woda na poszczególnych obszarach dachu będzie miała utrudniony odpływ i dojdzie do jej zastoin, co wpływa negatywnie na rośliny i funkcjonowanie całego dachu.
Najtańszą formą oddzielenia substratu od opaski zabezpieczającej (tak zwanej opaski żwirowej) jest wywinięcie w pionie włókniny filtracyjnej, która znajduje się pod warstwą substratu.

5. Jakie podłoże jest odpowiednie dla roślin w uprawie ekstensywnej na dachu zielonym?

Podłożem odpowiednim na dachy zielone w uprawie ekstensywnej jest substrat ekstensywny do dachów zielonych. Producent substratu powinien mieć pozwolenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wprowadzenie do obrotu danego podłoża.

6. Czy pod matą rozchodnikową należy zastosować jakieś podłoże?

Rozłożenie na dachu zielonym maty rozchodnikowej wymaga zastosowania pod nią specjalistycznego podłoża, czyli ­substratu ekstensywnego. W macie znajduje się niewielka warstwa substratu, ale to nie oznacza, że można pominąć ­właściwą warstwę podłoża. Minimalna warstwa substratu pod maty rozchodnikowe to 7 cm, liczone po osiadaniu substratu.
Na pełny układ warstw na dachu zielonym w uprawie ekstensywnej, patrząc od góry składają się: rośliny, substrat jako podłoże, włóknina filtracyjna, maty drenażowo-retencyjne, włóknina chłonno-ochronna (a w przypadku tak zwanych dachów odwróconych zamiast chłonno-ochronnej powinna być zastosowana włóknina dyfuzyjna).
Ze względu na popularność w Polsce układów wielowarstwowych do dachów zielonych, nie poruszamy w ogóle zagadnień związanych z realizacją dachów zielonych jednowarstwowych.

7. Czy na dachach zielonych w uprawie ekstensywnej jest potrzebne zastosowanie systemu nawadniającego?

Na dachach zielonych w uprawie ekstensywnej nie jest konieczne stosowanie systemu nawadniającego. Dachy takie należy podlewać po zainstalowaniu roślin aż do ich ukorzenienia się oraz interwencyjnie w czasie suszy. Systematycznego nawadniania wymagają dachy zielone w uprawie intensywnej.

8. Czy na każdym zielonym dachu płaskim jest niezbędne wykonanie opasek zabezpieczających?

Opaski zabezpieczające najczęściej są wykonywane ze żwiru, stąd ich popularna nazwa – opaski żwirowe. Są koniecznym elementem dachu zielonego. Pełnią funkcję balastującą dach w strefach, gdzie siły ssące wiatru są największe. Poprawiają funkcję drenażową. W przypadku pożaru zabezpieczają dach przed rozprzestrzenianiem się ognia. Są stosowane wokół urządzeń, wyłazów na dach, świetlików i wpustów dachowych.
Brak opasek zabezpieczających może skutkować złym funkcjonowaniem dachu, a nawet tak zwaną erozją wietrzną dachu, czyli zniszczeniem dachu przez wiatr.

9. Jakie są najtańsze metody zazieleniania dachu płaskiego w uprawie ekstensywnej?

Dachy płaskie, gdzie jest używany standardowy substrat ekstensywny, możemy zazielenić na kilka sposobów: rozrzucając pocięte pędy rozchodników, wysiewając mieszankę siewną do dachów ekstensywnych, wysadzając sadzonki lub układając prekultywowaną matę rozchodnikową lub prekultywowaną matę, gdzie zastosowano rozchodniki i inne rośliny w uprawie ekstensywnej.
Najtańszą formą zazieleniania dachu płaskiego w uprawie ekstensywnej jest rozrzucenie na substracie pociętych pędów rozchodników.
W literaturze możemy znaleźć zalecenia odnośnie do ilości pociętych pędów rozchodników stosowanych na dachach zielonych. Na przykład „Wytyczne dla dachów zielonych. Wytyczne do projektowania, wykonywania i utrzymywania dachów zielonych“ FLL (wydanie polskie Stowarzyszenie Wykonawców Dachów Płaskich i Fasad DAFA) odnośnie wysiewu pędów jako metody zazieleniania dachu podają jako minimalne zużycie ilość 60 g pędów na 1 m² powierzchni, przy czym nie mniej niż 100 sztuk pędów, w co najmniej czterech gatunkach. Oczywiście często zależy to od budżetu, który inwestor przeznacza na realizację dachu zielonego, ale jeśli jedynym sposobem zazielenienia dachu jest rozrzucenie pociętych pędów na substracie, to warto zastosować nie mniej niż 100 g ciętych pędów na 1 m² dachu. A jeśli zachodzi potrzeba szybszego zazielenienie powierzchni dachu, to 300 g ciętych pędów rozchodników na 1 m². Trzeba się liczyć z tym, że część pędów może być zabrana przez ptaki czy wywiana przez wiatr. Takie straty można uzupełnić rozrzucając kolejną partię pędów. Rozrzucone na podłożu pocięte pędy rozchodnika należy podlewać aż do ukorzeniania się roślin.
Jeśli chodzi o sadzenie roślin, to najtańszym sposobem jest wykorzystanie sadzonek rozchodników przygotowanych w multipaletach rozsadowych, które mają średnicę bryły korzeniowej około 2,5 cm lub 4 cm. Sugerowana rozstawa sadzonek o średnicy bryły korzeniowej 2,5 cm to 24 sadzonki na 1 m². Jeśli budżet na to pozwala i zalecany jest szybszy efekt pełnego zazielenienia dachu, stosuje się większe sadzonki rozchodników i innych roślin sucholubnych przeznaczonych na dachy zielone w uprawie ekstensywnej lub mieszanki siewne roślin w uprawie ekstensywnej. Takie formy zazielenienia można uzupełnić rozrzuceniem pociętych pędów rozchodników.
Przedstawione tu zagadnienia stanowią ogólne przykłady, nie wyczerpują zakresu tematyki realizacji dachów zielonych w uprawie ekstensywnej. Do każdego projektu należy podchodzić indywidualnie, biorąc pod uwagę dane techniczne konkretnej realizacji.

---

PIOTR WOLAŃSKI
Od 15 lat zajmuje się dachami zielonymi, konsultuje projekty, realizuje inwestycje, współpracuje ze środowiskiem naukowym przy projektach innowacyjnych dla branży. Był współzałożycielem Grupy Merytorycznej Dachy Zielone w ramach Stowarzyszenia DAFA, a także jednym z inicjatorów wydania w Polsce „Wytycznych dla dachów zielonych. Wytycznych do projektowania, wykonywania i utrzymywania dachów zielonych” FLL. W latach 2012-2019 pełnił funkcję koordynatora grupy merytorycznej Dachy Zielone. Aktywnie uczestniczył w pracach zespołu redakcyjnego DAFA, opracowującego dwa polskie wydania wytycznych. Jest także członkiem zwyczajnym Polskiego Stowarzyszenia „Dachy Zielone”.