Praca na wysokości – to praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości, co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi.
Tekst TOMASZ GANCARCZYK
Praca wykonywana na wysokości traktowana jest jako zatrudnienie podwyższonego ryzyka. Dlatego wykonywanie jej wymaga odpowiednich uprawnień i rygorystycznego przestrzegania przepisów BHP.
Pracą na wysokości, w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Pracy oraz Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości, co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi.
Chyba, że powierzchnia na jakiej znajdują się pracownicy osłonięta jest z każdej strony pełnymi ścianami lub innymi konstrukcjami uniemożliwiającymi upadek.
Ta sama ustawa mówi także, że na każdej powierzchni wzniesionej ponad 1 m nad ziemią, muszą znajdować się
- poręcze ochronne – balustrady
- lub inne środki zapobiegające upadkom osób z dużej wysokości, dostosowane do warunków, w jakich praca jest wykonywana.
Powierzchnia ta powinna być także odpowiednio dopasowana do przebywania na niej robotników i umożliwiająca im swobodne wykonywanie zajęcia.
Nieco inne zasady stosowane są przy pracy na wysokich rusztowaniach, przy pracy na dachu, drabinie czy przy elewacji budynków.
Jednak w każdej sytuacji podstawowe zasady pozostają takie same:
- przed rozpoczęciem pracy należy skontrolować sprzęt i sprawdzić, czy jest w 100% sprawny,
- w trakcie jej wykonywania trzeba zachować największą ostrożność
- a po jej zakończeniu powinno się dobrze zabezpieczyć miejsce, by nie sprawiało zagrożenia dla innych osób.
Pracodawca lub zleceniodawca musi natomiast pamiętać, że jest zobowiązany oznaczyć miejsce przeprowadzania działań na wysokości według przyjętych norm i przepisów.
Jakie uprawnienia trzeba mieć, by wykonywać pracę na wysokości?
Każdy, kto chciałby podjąć się zajęcia wykonywanego na wysokości, musi ukończyć specjalny kurs. Bywa, że pracodawca finansuje i organizuje takie szkolenia dla swoich pracowników, jednak nie jest to regułą.
Pierwszym i podstawowym szkoleniem jakie jest wymagane, to szkolenia BHP –
- zapoznanie się z przepisami bezpieczeństwa
- i higieny pracy to główny etap w drodze do rozpoczęcia zatrudnienia.
Pracodawca powinien dołożyć wszelkich starań, by każdy zatrudniony w jego firmie robotnik odbył takie szkolenie, gdyż są one obowiązkowe.
Każdy z nich musi również odbyć okresowe badania lekarskie –
- nie ma możliwości, by do pracy na wysokości dopuszczony został pracownik z przeciwwskazaniami do jej wykonywania
- lub jakimikolwiek niedyspozycjami, gdyż może on wówczas zagrażać zdrowiu zarówno własnemu, jak i współpracowników.
Kolejnym krokiem jest zdobycie uprawnień w oparciu o sposób wykonywania pracy i miejsce zatrudnienia. Uprawnienia zdobywa się przechodząc odpowiedni kurs.
Może być to kurs pracy w dostępie budowlanym, obejmujący wszelkie tradycyjne sposoby podejmowania działalności na wysokościach z wykorzystaniem drabin lub rusztowań.
Może to być także kurs pracy w dostępie linowym, który tyczy się działalności w miejscach,
- do których dostęp jest utrudniony
- i wymaga użycia specjalnych lin alpinistycznych.
Ten rodzaj zatrudnienia zobowiązuje do nieco dłuższego i intensywniejszego treningu – obsługa specjalistycznego sprzętu to zajęcie wymagające właściwego przygotowania i dobrej kondycji fizycznej.
Przykładem zajęć z użyciem lin może być praca przy elewacji wieżowców, maszty lub wieże telekomunikacyjne.
Jakie są możliwości zatrudnienia po zdobyciu uprawnień?
Po uzyskaniu uprawnień z obszaru pracy dostępu budowlanego można otrzymać zatrudnienie we wszelkich firmach budowlanych i zajmujących się wykańczaniem wnętrz i budynków.
Jest to praca na
- rusztowaniach i pomostach (na przykład różnego rodzaju prace konserwacyjne)
- lub prace na płaskich i umiarkowanie stromych dachach, nie wymagających użycia lin.
Można znaleźć także zatrudnienie jako monter rusztowań i zająć się zawodowo ich rozkładaniem i montowaniem.
Po ukończeniu szkolenia z zakresu pracy z dostępem linowym możliwości jest dużo więcej – branża zwana alpinizmem przemysłowym stale się rozwija i obejmuje takie dziedziny jak
- praca na platformach wiertniczych,
- naprawa i renowacja elewacji
- oraz mycie okien wysokich wieżowców
- czy konserwacja linii energetycznych i telekomunikacyjnych.
Najważniejszą kwestią w podejmowaniu tego rodzaju prac jest zachowanie najwyższych standardów bezpieczeństwa, za co odpowiedzialny jest nie tylko pracownik wykonujący swoje obowiązki, ale także pracodawca.
Jakie stosuje się środki ochrony przed upadkiem z wysokości?
Zabezpieczenie przed upadkiem to często sprawa życia i śmierci. Należy je traktować bardzo poważnie. Niedopilnowanie pracowników w tym zakresie może skutkować dużymi konsekwencjami prawnymi.
Podczas pracy na terenie z zagrożeniem upadku z wysokości najważniejszym sposobem ochrony jest stosowanie
- oporęczowania,
- innych konstrukcji
- oraz sprzętu ochrony indywidualnej.
Indywidualne środki ochrony przed upadkiem z wysokości (między innymi uprzęże, szelki bezpieczeństwa) są stosowane jeżeli istnieje ryzyko upadku z ponad 2 m, na przykład
- z kosza podnośnika,
- rusztowania bez oporęczowania,
- dachu,
- kranu,
- platformy lub masztu.
Pas zabezpieczający, pas monterski, linki asekuracyjne ograniczają dostęp do miejsc zagrożonych ryzykiem wystąpienia upadku.
Nie są one jednak ochroną przed upadkiem z wysokości, lecz jedynie sprzętem do podtrzymywania.
Pas do podtrzymywania jest podobny do pasa asekuracyjnego i jest stosowany, kiedy praca wymaga oparcia się o linę (na przykład roboty na słupach).
Sprzęt powstrzymujący możliwe spadanie z wysokości, składa się z uprzęży i podzespołu łącząco-amortyzującego. Pod stanowiskiem pracy powinno być wystarczająco dużo wolnej przestrzeni.
Dla potrzeb prawidłowej oceny potrzebnego obszaru (zależnego od konkretnego przypadku) trzeba posłużyć się zależnością umieszczoną w tabeli poniżej.
Punkt mocowania sprzętu powinien być zlokalizowany możliwie bezpośrednio nad głową pracownika. To skraca długość potrzebnego obszaru pod stanowiskiem pracy, ale największą zaletą jest znaczne zmniejszenie wartości siły dynamicznej spowodowanej spadaniem.
Zaczep linkowy automatycznie trzyma linki. Trzeba zawsze upewnić się, że punkt mocowania jest wystarczająco wytrzymały.
Nie każda “linka” jest wystarczająco mocna, aby zapobiec upadkowi. Jeżeli używane są linki należy się upewnić, że są one sztywno zamocowane nad głową.
Przy użyciu linek z samozawijającym się uchwytem droga spadania wynosi maksymalnie 3 m. Indywidualne środki ochrony przed upadkiem z wysokości powinny być przynajmniej raz do roku poddawane przeglądowi.
Tylko kompetentny pracownik, który jest upoważniony przez pracodawcę i producenta może przeprowadzać taka kontrolę. Środki ochrony przed upadkiem z wysokości mają określony okres używalności, nawet gdy nie zostały użyte.
Jeżeli wyposażenie ochronne zostało zużyte lub ma widoczne wady i uszkodzenia, na przykład spowodowane przez iskry spawalnicze, natychmiast powinno ono być wycofane z użytku.
Artykuł został opublikowany w Nr 35/LIPIEC–SIERPIEŃ 2017 Naszego Dekarza.
