Rejestr BDO

Wytyczne, kilka ustaw w ciągu roku, rozporządzenia, załączniki, tabele, definicje, obowiązki i kary – zagadnienia ochrony środowiska przedsiębiorcom kojarzą się ostatnio głównie z odpadami. Czym jest rejestr BDO i kogo dotyczy?

Tekst DANUTA STANOK

Rejestr BDO to nic innego jak lista wszystkich podmiotów, na które obowiązująca ustawa o odpadach nakłada obowiązek rejestracji. Stanowi on integralną część Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (w skrócie BDO). Baza będzie gromadzić szczegółowe dane o odpadach, które umożliwią prowadzenie racjonalnej polityki gospodarowania nimi. Moduł ewidencji pozwoli na ściślejszą kontrolę przekazywania odpadów, a moduł sprawozdawczy ułatwi raportowanie przedsiębiorcom działającym w branży odpadów, natomiast marszałkom województw zapewni kompleksowy materiał do analizy danych. 

Rejestr prowadzą marszałkowie województw. W zależności od rodzaju pro-wadzonej działalności, wpisują do niego przedsiębiorców na ich wniosek (art. 50 ustawy o odpadach) lub z urzędu, czyli bez potrzeby składania przez nich wniosku (art. 51 ust 1). Są to na przykład przedsiębiorcy mający pozwolenie na wytwarzanie odpadów, zbieranie ich lub przetwarzanie, uzyskali pozwolenie zintegrowane itp. Wniosek o wpis należy złożyć do marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę danego podmiotu.

Podmioty, które są wpisywane na swój wniosek, mogą prowadzić działalność podlegającą wpisowi dopiero po jego uzyskaniu. Marszałek województwa na wpisanie do Rejestru BDO ma 30 dni od momentu otrzymania kompletnego i poprawnego wniosku. By złożyć wniosek konieczne jest posiadanie profilu zaufanego lub podpisu kwalifikowanego.

Również elektronicznie trzeba będzie składać pozostałe wnioski o zmianę danych w Rejestrze BDO i wykreślenie z nie-go w sytuacji trwałego zaprzestania wykonywania działalności. Na uaktualnienie danych mamy 30 dni od dnia, w którym zaszła zmiana, a na złożenie wniosku o wykreślenie – 14 dni.

NIEPEWNY LOS NAJMNIEJSZYCH

Obszerne zmiany ustawy o odpadach oraz innych ustaw dokonane w ostatnim czasie, wprowadziły dodatkowe utrudnienia i nałożyły dodatkowe obowiązki na przedsiębiorców gospodarujących odpadami. Los mikroprzedsiębiorców długo pozostawał niepewny. Wiadomo, że najmniejsi mają największy kłopot z dotarciem do informacji prawnych. Wielu mikroprzedsiębiorców/ wytwórców odpadów do końca 2019 roku musiało podjąć decyzję o wpisie do Rejestru BDO, czasem nie do końca wiedząc, czy są do tego zobligowani. Na stronie internetowej bdo.mos.gov.pl znajduje się interaktywny formularz, który pozwala sprawdzić, czy prowadzący działalność został objęty obowiązkiem rejestracji.

W sytuacji, gdy działalność wymaga uzyskania wpisu (na wniosek podmiotu), a od-bywa się bez wypełnienia tego obowiązku, należy niezwłocznie złożyć wniosek rejestracyjny. Nie ma tutaj znaczenia wielkość firmy. Do rejestru muszą się wpisać także mikrofirmy, na przykład niewielkie firmy budowlane. Wniosek o wpis do Rejestru BDO zasadniczo składają podmioty wymienione w art.50 ust. 1 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. O tym, czy firma powinna go złożyć decyduje obszar, w którym prowadzi działalność (działalności) oraz ilość i rodzaj odpadów, jakie wytwarza.

Obszary i zakresy, w przypadku których złożenie wniosku o wpis do Rejestru BDO jest obowiązkowe, to:

• oleje, preparaty smarowe, opony pneumatyczne,
• pojazdy (z wyłączeniem pojazdów historycznych),
• sprzęt elektryczny lub elektroniczny,
• baterie lub akumulatory,
• opakowania, odpady opakowaniowe lub produkty w opakowaniach,
• transport odpadów,
• wytwarzanie odpadów bez pozwolenia na wytwarzanie odpadów albo pozwolenia zintegrowanego:

a. odpady inne niż wymienione w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ich ewidencji.

b. odpady w ilościach większych niż wymieniono w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ich ewidencji.

Od l stycznia 2020 r. wszyscy użytkownicy BDO muszą realizować obowiązki rejestrowe, ewidencyjne i sprawozdawcze wyłącznie elektronicznie. Tak więc złożenie wniosku o wpis do rejestru, który do końca 2019 roku był składany pisemnie, w formie papierowej, odbywa się już tylko przy użyciu formularza elektronicznego, z wyjątkiem niektórych podmiotów zagranicznych.

FIRMY DEKARSKIE

Wytwarzanie odpadów bez pozwolenia albo pozwolenia zintegrowanego (nie jest prawem wymagane) przebiega w obszarze działania firm dekarskich. Może to skutkować koniecznością wpisu do BDO w dziale XII. Wytwórca odpadów zobowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów niepodlegających obowiązkowi uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów albo pozwolenia zintegrowanego. W formularzu rejestracyjnym dział ten zawiera jedną tabelę i jest stosunkowo prosty do wypełnienia. W wierszu pierwszym należy podać miejsce wytwarzania odpadów (na przykład adres firmy, wypełnia się oddzielnie dla każdego miejsca prowadzenia działalności w zakresie odpadów), a w drugim wierszu, kody i nazwy rodzaju wytwarzanych odpadów, zgodne z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów. Jeśli odpady wytwarzane są w kilku lokalizacjach, tabelę należy powielić odpowiednią liczbę razy (w formie papierowej).

Konieczność zarejestrowania się w Rejestrze wynika z rodzaju i ilości wytwarzanych odpadów. Najmniejsze podmioty prawdopodobnie zmieszczą się w limitach odpadów zwolnionych z obowiązku prowadzenia ewidencji (tym samym nie mają obowiązku wpisu do rejestru BDO), pod warunkiem jednak, że nie będą wytwarzać na przykład papy odpadowej, opakowań po masach bitumicznych, ewentualnie innych odpadów nie ujętych w zamkniętym katalogu zwolnień. Niestety, załącznik rozporządzenia z 23 grudnia 2019 r. nie obejmuje również odpadów niebezpiecznych, wytwarzanych często w firmach dekarskich: na przykład materiały budowlane zawierające azbest (17 06 05*) oraz materiały izolacyjne zawierające azbest (17 06 05*). Dobrym sposobem na uniknięcie rejestracji może być zlecenie innej, wyspecjalizowanej firmie wykonanie części zlecenia/usługi, pamiętając przy tym o stosownym zapisie w umowie (wykonujący usługę remontową jest wytwórcą odpadu). Korzystanie z przedmiotowego zwolnienia ewidencjonowania odpadów nie zwalnia nas/wytwórców odpadów z prowadzenia własnej ewidencji (odręcznej, zdroworozsądkowej), mającej na celu monitorowanie limitów, a także wystąpienie okoliczności udzielenia wyjaśnień organom kontrolującym. Przekroczenie masy odpadu określonej w załączniku(okres roku) wymaga wpisania się do rejestru lub dokonania zgłoszenia aktualizującego oraz dalsze ewidencjonowanie odpadów w BDO.

Firmy, które wprowadzają swoje produkty w opakowaniach albo pakują, a następnie sprzedają produkty innych producentów (materiały sypkie, drobne) dodatkowo dokonują wpisu w dziale VI tab. 4. W tym przypadku zgłaszający musi dokonać opłaty rejestrowej, a w dalszych latach – rocznej (mikro przedsiębiorca w wysokości 100 zł). Zgłoszenie wpisu w dziale XII zwolnione jest z opłaty rejestrowej, tym samym, rocznej. Wniosek powinien obejmować wszystkie działalności, które prowadzimy w zakresie produktów i odpadów.

OPŁATY I WPISY

Opłacie rejestrowej i rocznej podlegają wyłącznie:

• przedsiębiorcy wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz auto-ryzowani przedstawiciele,
• przedsiębiorcy wprowadzający baterie lub akumulatory,
• przedsiębiorcy wprowadzający pojazdy,
• producenci, importerzy i wewnątrz­wspólnotowi nabywcy opakowań,
• przedsiębiorcy wprowadzający na terytorium kraju produkty w opakowaniach,
• przedsiębiorcy wprowadzający na terytorium kraju opony,
• przedsiębiorcy wprowadzający na terytorium kraju oleje smarowe.

Wpisowi do Rejestru BDO nie podlega:

• osoba fizyczna oraz jednostka organizacyjna niebędąca przedsiębiorcą, która wykorzystuje odpady na potrze-by własne,
• podmiot mający ziemię, na której są stosowane komunalne osady ściekowe do uprawy roślin:
• przeznaczonych do produkcji kom-postu,
• nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz,
• podmiot, który prowadzi nieprofesjonalną działalność w zakresie zbierania odpadów opakowaniowych i od-padów w postaci zużytych artykułów konsumpcyjnych,
• transportujący wytworzone przez siebie odpady,
• rolnik, będący wytwórcą odpadów, gospodarujący na obszarze poniżej 75 ha.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub przedsiębiorcy, którzy w ramach prowadzonej działalności wytwarzają jedynie odpady o składzie i charakterze odpadów komunalnych (objęte systemem odbioru odpadów komunalnych) są zwolnieni z obowiązku uzyskania wpisu do Rejestru BDO, w zakresie tych odpadów.

Wytwarzający rodzaje odpadów wymienione w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, w ilościach nie większych niż wskazane w załączniku, są zwolnieni z obowiązku uzyskania wpisu do Rejestru BDO. Zwolnienie dotyczy łącznie 46 grup odpadów, o 28 więcej niż w Rozporządzeniu obowiązującym do końca grudnia 2019 roku. Jak wyjaśniło Ministerstwo Klimatu: Przepisy rozporządzenia dotyczą wyłącznie tych odpadów opakowaniowych, które nie są klasyfikowane jako odpady komunalne, gdyż odpady komunalne powinny być w dalszym ciągu odbierane w ramach systemu gminnego.

NUMER REJESTROWY BDO

Przedsiębiorcom zarejestrowanym w BDO właściwy marszałek województwa przydziela indywidualny numer rejestrowy. Wytwórcy odpadów i przekazujący od-pady, którzy nie wnoszą opłaty rejestrowej nie muszą umieszczać numeru rejestrowego na dokumentach związanych z prowadzoną działalnością w zakresie produktów i odpadów.

Sankcją za niestosowanie przepisów ustawy w zakresie BDO może być grzywna lub areszt wymierzane przez sądy oraz administracyjne kary pieniężne nakładane przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.

Natomiast wnoszący opłatę rejestrową, w następnych latach opłatę roczną (na przykład wprowadzający produkty w opakowaniach), mają obowiązek umieszczać numer rejestrowy BDO na dokumentach związanych z działalnością, w zakresie wprowadzanych opakowań, produktów i odpadów. Dotyczy to w szczególności: faktur VAT, paragonów fiskalnych, umów kupna-sprzedaży, sprawozdań, kart prze-kazania i ewidencji odpadów.

ELEKTRONICZNA EWIDENCJA ODPADÓW

Od 1 stycznia 2020 r. przez konto w BDO jest prowadzona ewidencja odpadów. Dokumentacja elektroniczna zastąpiła papierowe karty przekazania odpadów, karty ewidencji odpadów, karty ewidencji komunalnych osadów ściekowych czy karty ewidencji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Bez wpisu do Rejestru BDO nie można przekazywać odpadów firmom je zbierającym, ponieważ zobowiązany do prowadzenia ewidencji wytwórca odpadów nie ma możliwości wystawienia niezbędnych dokumentów. Nie dotyczy to podmiotów zwolnionych z ewidencji odpadów. Na stronie bdo.mos.gov.pl znajduje się takie oto wyjaśnienie:

Zgodnie z art. 69 ust. 4 ustawy o odpadach dopuszcza się niesporządzenie KPO, jeżeli jeden z posiadaczy odpadów nie jest objęty obowiązkiem prowadzenia ewidencji odpadów. Innym przypadkiem, kiedy nie ma potrzeby wystawiania KPO, jest wywóz odpadów poza teren RP lub przywóz odpadów na teren RP. W związku z powyższym podmiot przejmujący odpady od podmiotu zwolnionego z obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów lub gdy odpady są przy-wożone na teren RP, będzie mógł przejąć odpady bez KPO.

SPRAWOZDANIA ELEKTRONICZNE

Zgodnie z przepisami sprawozdania o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami musi sporządzać:

• każdy wytwórca, który ma obowiązek do prowadzenia ewidencji odpadów,
• sklepy lub hurtownie, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową.

Docelowo dane do sprawozdań będą pobierane automatycznie z dokumentów wprowadzonych do ewidencji. Zakres danych
podawanych w sprawozdaniu będzie różny, dla różnych kategorii posiadaczy odpadów.

Sankcją za niestosowanie przepisów ustawy w zakresie BDO może być grzywna lub areszt wymierzane przez sądy oraz administracyjne kary pieniężne nakładane przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.