Instalacje związane z energią odnawialną powstają masowo w całej Polsce, powiększa się także rynek firm oferujących usługi monterskie. Jak rozpocząć swoją działalność w branży fotowoltaicznej? Na co zwrócić uwagę podczas montażu pierwszych instalacji PV? Jak się okazuje ważne są nie tylko umiejętności praktyczne, ale także całe zaplecze związane z odpowiednimi uprawnieniami, przygotowaniem projektu czy dokumentacją.
Tekst BARTOSZ WÓJCIK
Jednym z podstawowych dokumentów, jakie powinien znać instalator PV jest Norma IEC 62446. To w niej można znaleźć pełen zakres dokumentacji, jaka ma być udostępniona klientowi po oddaniu instalacji fotowoltaicznej. Znajduje się tam wykaz testów odbiorczych, kryteria kontroli dla danych wielkości czy typów instalacji. Zanim rozpoczniesz powinieneś wiedzieć też, że aby montować i podłączyć do sieci instalację fotowoltaiczną musisz mieć odpowiednie uprawnienia. Jednym z nich jest świadectwo kwalifikacyjne Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP) dla osób zajmujących się eksploatacją (E1) urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych o napięciu nie wyższym niż 1 kV. Z takim świadectwem możesz przyłączać do sieci instalacje PV. Niektórzy dostawcy energii wymagają również świadectwa związanego z dozorem (D1) instalacji oraz pakietem kontrolno-pomiarowym. W każdej ekipie monterskiej powinna znaleźć się przynajmniej jedna osoba z tymi uprawieniami, ponieważ prawidłowo wykonane pomiary są niezwykle istotne w systemach PV. Przydatne są także uprawnienia projektowe oraz uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi.
Świadectwa kwalifikacyjne SEP można zdobyć między innymi poprzez przystąpienie do egzaminów organizowanych bezpośrednio przez oddziały Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Bardzo dobrą opcją jest jednak udział w szkoleniach organizowanych przez producentów modułów fotowoltaicznych czy dystrybutorów sprzętów dla fotowoltaiki. Spotkania te są skierowane wprost do instalatorów i pozwalają poszerzyć aktualną wiedzę na temat montażu instalacji czy dostępnego na rynku osprzętu do systemów PV. Szkolenia praktyczne i produktowe pozwalają instalatorom nie tylko zdobyć wiedzę praktyczną, ale też dzielić doświadczenia z ekspertami i innymi uczestnikami kursu. W obecnej sytuacji większość szkoleń jest prowadzona w formie online, na przykład jako webinaria, co jest dużym ułatwieniem dla instalatorów usytuowanych w różnych częściach kraju.
Kolejną kwestią są egzaminy przeprowadzane przez Urząd Dozoru Technicznego, które pozwalają na uzyskanie Certyfikatu Instalatora OZE – z zakresu systemów fotowoltaicznych. Certyfikat wydawany przez UDT może być wymagany na przykład przy instalacjach OZE dofinansowanych ze środków publicznych lub inwestora.
DOBRY PROJEKT TO PODSTAWA
Najlepszą opcją jest ta, kiedy projekt instalacji oraz sam montaż są wykonane kompleksowo przez jedną firmę. Pozwala to na uniknięcie nieścisłości między zamysłem projektanta a przeniesieniem projektu bezpośrednio na dach. Chcąc przygotować dobry projekt należy przeprowadzić audyt. Podczas takiego spotkania zbieramy między innymi informacje na temat parametrów budynku, jego usytuowania względem kierunków świata, konstrukcji dachu, ale rachunków za energię elektryczną, które są potrzebne do przeliczenia zapotrzebowania energetycznego. Im więcej informacji zbierzemy podczas audytu, tym łatwiej będzie nam dobrać odpowiednie komponenty do danej instalacji.
Do wykonania samego projektu polecam profesjonalne programy z aktualną bazą falowników, modułów fotowoltaicznych, zabezpieczeń i innych komponentów. Taki projekt jest też idealną podstawą oferty dla klienta, który widzi, jak system PV będzie wyglądał na jego budynku. Inwestycja ta, chociaż niemała, zwróci się wielokrotnie chociażby przez oszczędność czasu.
Przygotowując projekt należy wziąć pod uwagę ewentualne zacienienie paneli fotowoltaicznych. Moduły powinny być całkowicie odsłonięte o każdej porze dnia. W przeciwnym razie wydajność instalacji może spaść i to znacznie. Czasami wystarczy jeden przewód sieci energetycznej, którego cień pada na moduł PV – w skrajnych sytuacjach dany panel, a nawet cały łańcuch (string) może zostać całkowicie odłączony.
Pamiętajmy, że instalacja powinna być skierowana na południe, wschód lub zachód i ustawiona pod kątem 33-45°. W zależności od mocy instalacji konstrukcja z modułami może zająć sporo przestrzeni. Przykładowo na system fotowoltaiczny o mocy 3-4 kW należy wygospodarować około 20 m2. Stąd należy rozważyć, czy panele zmieszczą się na dachu, czy jednak montaż powinien nastąpić na gruncie. W tym drugim rozwiązaniu warunkiem jest, aby powierzchnia pod konstrukcją była stabilna – nie wolno montować konstrukcji bezpośrednio na bagnach czy torfowiskach.
Stan dachu jest również bardzo ważnym elementem. Konstrukcja z modułami fotowoltaicznymi o mocy około 3 kW waży średnio 240 kg. Ciężar jest oczywiście odpowiednio rozłożony, ale ważne jest, aby poszycie dachowe było w dobrym stanie i zostało wykonane zgodnie z obowiązującymi normami budowlanymi.
STAWIAJ NA DOBRĄ JAKOŚĆ, NIE NA CENĘ
Wybierając komponenty do instalacji fotowoltaicznej pamiętaj, że ma ona działać przez kilkadziesiąt lat. Moduły fotowoltaiczne oraz falownik to zazwyczaj największy wydatek w danej instalacji, ale też serce i mózg całego systemu. Warto więc stawiać na sprawdzone produkty, których jakość jest potwierdzona odpowiednimi certyfikatami, mają dużą wytrzymałość i jak najmniejszy spadek wydajności na przestrzeni lat. Na rynku można znaleźć moduły z nawet 30-letnią liniową gwarancją na moc oraz ekstremalnymi certyfikatami, takimi jak odporność na grad, wiatr, obciążenie tylne. Dobrze też zwrócić uwagę na miejsce produkcji modułów, na przykład polski producent może gwarantować lepszy dostęp do obsługi technicznej czy szybsze rozpatrzenie gwarancji.
Zazwyczaj producenci oferują przedłużenie gwarancji zarówno na panele fotowoltaiczne, jak i na falowniki. Warto te opcje przedyskutować z klientem pamiętając, że ewentualnie wyższy koszt instalacji PV należy rozpatrywać w perspektywie kilkudziesięciu lat pracy całego systemu.
ZADBAJ O BEZPIECZEŃSTWO I SPRZĘT
W zależności od wysokości, na jakiej odbywają się prace, musisz wyposażyć się w kask, szelki lub uprząż, linę asekuracyjną, drabinę teleskopową, drabinę do prac dekarskich, ubrania przystosowane do pracy na dachu, buty, kurtkę ochronną, spodnie i rękawice. Ważne jest zabezpieczenie strefy pracy dolnej (gruntu) i strefy pracy górnej (dachu) przed spadającymi z dachu przedmiotami. Musisz poinformować inwestora o strefach pracy oraz braku możliwości wchodzenia w strefy pracy górnej i dolnej w czasie trwania prac montażowych. Pamiętaj o pełnych badaniach lekarskich!
PODŁĄCZENIE INSTALACJI
Zamontowany system fotowoltaiczny musi być zgodny z wymogami technicznymi i eksploatacyjnymi ustawy Prawa Energetycznego. Włączenie instalacji do pracy jest możliwe dopiero, gdy zakończą się sprawy formalne związane z zakładem energetycznym. Zakład powinien zamontować licznik dwukierunkowy. Wcześniejsze uruchomienie instalacji skutkuje naliczeniem opłat za energię, którą wyprodukujemy, bo nasz licznik nalicza wszystko bez rozróżnienia kierunku przepływu energii. Profesjonalne firmy zajmujące się montażem fotowoltaiki najczęściej składają wniosek o przyłączenie do operatora energetycznego za klienta.
BARTOSZ WÓJCIK
Inżynier od 15 lat w branży elektrotechnicznej. Posiada uprawnienia SEP 15 kV D + E, uprawnienia UDT Odnawialne Źródła Energii – Systemy Fotowoltaiczne (PV). Zajmuje się projektowaniem i budową systemów fotowoltaicznych oraz inteligentnym i ekonomicznym zarządzaniem wytworzoną energią w połączeniu z pompami ciepła, rekuperacją i innymi odbiornikami energii w budynku. Jest jednym z ekspertów serii filmów PV Spec na portalu YouTube oraz koordynatorem ds. technicznych hurtowni fotowoltaicznej Bruk-Bet PV, ul. Mroźna 8, 33-102 Tarnów, bartosz.wojcik@bbpv.pl, kalkulator.bbpv.pl.
Rzadko kiedy można spotkać tak konkretne artykuły. Autor doskonale zna temat.
Będziemy starali się rozwijać i przybliżać temat PV. Zachęcamy do systematycznych odwiedzin :)