Pod względem bezpieczeństwa prace dekarskie należą do jednych z najtrudniejszych rodzajów robót budowlanych. Często są one wykonywane na istniejących starych budynkach użytkowanych przez mieszkańców. Z tego powodu warto poświęcić czas na ich prawidłowe zaplanowanie i przygotowanie, bowiem nawet najmniejsze uchybienia mogą prowadzić do wypadków.
Tekst DAGMARA KUPKA
Jedną z najczęstszych nieprawidłowości stwierdzanych przez inspektorów pracy podczas kontroli prac dekarskich jest niewłaściwe przygotowanie pracownika do ich wykonywania. Wyposażenie dekarza w odpowiednią odzież i środki ochrony indywidualnej zależy od rodzaju wykonywanych prac oraz zagrożeń występujących w miejscu pracy.
Kiedy wymagany jest hełm do pracy na wysokości?
Mnóstwo dyskusji dotyczy środków ochrony głowy, więc warto w tym miejscu sprawę wyjaśnić. Co do zasady: głowa ma być chroniona w sytuacji, gdy istnieje ryzyko urazu. Takie ryzyko istnieje zawsze, gdy prowadzone są prace na wysokości, a za takie uważa się wszystkie wykonywane powyżej 1 m. Nawet jeżeli nie ma zagrożenia upadku na pracownika przedmiotów z wysokości, to ten pracownik może zawsze znaleźć się na dole w strefie niebezpiecznej, podczas gdy jego koledzy pracują na wysokości. Istnieje także ryzyko, że podczas pracy na dachu pracownik zostanie na przykład uderzony materiałem ręcznie transportowanym przez innych.
Dodatkowo jeżeli pracownik pracuje w środkach ochrony indywidualnej chroniących przed upadkiem z wysokości, to w sytuacji upadku z dachu i zawiśnięcia na linie, hełm ochroni głowę przed urazami podczas wychwytywania. Zalecane jest, aby w takiej sytuacji hełm był wyposażony w podbródek. Bezdyskusyjny jest zatem obowiązek wyposażenia pracownika w hełm z więźbą (bo tylko taki chroni głowę przed skutkami upadku przedmiotów z wysokości) i podbródkiem, który ma aktualną datę ważności. Producenci zamieszczają na hełmach najczęściej wyłącznie datę produkcji, a data ważności wynika z treści instrukcji producenta. Zatem wyposażając pracowników w hełm, należy sprawdzić po jakim okresie należy go wymienić na nowy. Pamiętajmy, że uszkodzony hełm zawsze musi być wymieniony na nowy.
Jakie buty do pracy na dachach?
Istotnym elementem wyposażenia dekarzy są także buty. Każdy pracownik budowlany powinien mieć buty z antypoślizgową podeszwą i antyprzebiciową wkładką oraz wzmocnionym noskiem. Jednakże dekarze powinni pamiętać o podeszwie odpornej na działanie wysokich temperatur, ponieważ nawierzchnia, na której pracują może być bardzo gorąca.
Jak jest oznakowana bezpieczna odzież?
Dużo nieprawidłowości dotyczy odzieży. Dekarze, którzy wykonują prace z otwartym ogniem, na przykład podczas układania papy termozgrzewalnej, powinni być ubrani w odzież ochronną trudnopalną. Nie musi to być odzież specjalnie przeznaczona przez producenta dla dekarzy. Ważne, aby była certyfikowana jako odzież trudnopalna i opatrzona odpowiednim znakiem.
Osoby pracujące z otwartym ogniem także nie powinny używać kamizelek ochronnych, chyba że są to kamizelki trudnopalne i są one odpowiednio konserwowane. Podczas wykonywania prac dekarskich innych niż te z otwartym ogniem pracownik może być w zwykłej odzieży roboczej, składającej się ze spodni z długimi nogawkami i góry adekwatnej do pory roku.
Czy dekarzom są potrzebne dodatkowe akcesoria?
Pozostałe wyposażenie zależy od rodzajów prac i sposobów zabezpieczeń. Pracownik obsługujący pilarki do cięcia dachówek lub do cięcia drewna powinien być wyposażony w okulary lub gogle ochronne, ochronniki słuchu i maseczki ochronne. Przy obsłudze pilarek nie jest zalecane stosowanie rękawic, ponieważ zwiększają one ryzyko pochwycenia przez obracającą się tarczę i tym samym – urazu dłoni.
Czym jest sprzęt ochrony osobistej?
Pracownicy pracujący na wysokości, jeżeli nie są zabezpieczeni środkami ochrony zbiorowej, powinni być wyposażeni w sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości. W skład tego sprzętu wchodzą szelki ochronne, lina bezpieczeństwa, urządzenie amortyzujące oraz właściwie dobrane łączniki umożliwiające przypięcie się do punktu kotwienia. Punkt kotwienia powinien mieć odpowiednią wytrzymałość (min. 10 kN) i z tego powodu powinien być wskazywany przez osoby nadzorujące pracę.
Przy wyborze sposobu kotwienia trzeba także pamiętać, aby pracownik miał możliwość poruszania się po całym dachu, bo w przeciwnym razie będzie musiał przepinać się, a to wymaga dużej liczby kotew i wyposażenia pracownika w linę z dwoma zatrzaśnikami. Takie rozwiązanie spowalnia pracę i najczęściej jest pomijane przez pracowników, którzy poruszają się po dachu bez zabezpieczeń.
Najlepszym wyborem dla dekarzy są prowadnice linowe, które umożliwiają poruszanie się po dachu bez konieczności przepinania. Długość liny i rodzaj urządzenia amortyzującego powinny być dobrane do najniższej wysokości, z której może spaść pracownik.
Pracując na dachu należy uwzględnić nie tylko wysokość budynku, ale przede wszystkim wysokość, z której pracownik może spaść przez wykonane w dachu otwory technologiczne. Przy zastosowaniu standardowego amortyzatora włókienniczego z linką o długości 2 m przypiętą do punktu kotwienia na wysokości stóp pracownika należy zapewnić minimum 6 m przestrzeni spadania. Takie wyposażenie nie zapewnia jednak bezpieczeństwa przy upadku przez świetlik na strop znajdujący się 3 m poniżej. Należy wówczas zastosować zamiast amortyzatora włókienniczego urządzenia samohamowne lub samozaciskowe odpowiednio dobrane do warunków pracy.
Jak przygotować dekarza do pracy na wysokości?
Właściwe przygotowanie pracownika to także właściwe szkolenia. Zgodnie z przepisami każdy w momencie zatrudnienia powinien być poddawany instruktażowi stanowiskowemu, a dekarze (a także inni pracownicy budowlani) dodatkowo każdorazowo w nowym miejscu w celu przygotowania do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. Mówimy o szkoleniu uzupełniającym, którego czas trwania i tematyka nie są określone przepisami, ale powinny być dostosowane do potrzeb. Odbycie takiego szkolenia pracownicy powinni potwierdzić podpisem.
Niniejszy artykuł jest pierwszym z cyklu. Poruszone w nim zagadnienia mogą wydawać się błahe, ale właśnie tego tematu dotyczy największa liczba wykroczeń stwierdzonych podczas kontroli robót dekarskich. Warto zatem na początku przedstawić wymagania prawa w tym zakresie. W kolejnych materiałach szczegółowo przedstawimy wymagania dotyczące zabezpieczeń prac na wysokości, prawidłowego dostępu do stanowisk pracy czy wymagań dotyczących używanego sprzętu.
DAGMARA KUPKA
Magister inżynier budownictwa lądowego. Nadinspektor pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Łodzi; od 20 lat zajmuje się kontrolą prac budowlanych pod kątem BHP. Autorka kilku publikacji PIP dotyczących bezpieczeństwa na budowie.
