Izolacja nakrokwiowa

Coraz więcej producentów oferuje materiały umożliwiające ułożenie ocieplenia dachu od zewnątrz na krokwiach, a nie od wewnątrz pod nimi. Warto wiedzieć, co składa się na taki system i jak go montować.

Opracowanie Iwona Szczepaniak

Zapewnienie jak najlepszej ochrony przed ucieczką ciepła przez dach jest bardzo ważne, zwłaszcza w domach energooszczędnych i pasywnych. W praktyce oznacza to dla inwestora ciepło zimą, chłód na poddaszu latem i oszczędności w domowym budżecie przez cały rok. Zwykle połacie dachu ociepla się od strony wnętrza przy użyciu wełny mineralnej. Odpowiednio grubą jej warstwę układa się podwójnie (między krokwiami i pod nimi), osłaniając od zewnątrz membraną wstępnego krycia, a od wewnątrz – paroizolacją. Ten sposób wymaga od wykonawców staranności, ponieważ każda nieszczelność stwarza ryzyko zawilgocenia warstwy ocieplenia i pogorszenia jego izolacyjności termicznej. Skutkiem te go są wyższe rachunki za ogrzewanie, które mogą wynieść nawet o 40% więcej.

Alternatywą dla tego tradycyjnego rozwiązania jest ocieplenie układane na krokwiach. Według praw fizyki cieplnej jest to najskuteczniejsza izolacja każdej przegrody, ponieważ znajduje się od strony zimniejszej, czyli od zewnątrz. Ta zasada jest od lat stosowana przy izolacji termicznej ścian zewnętrznych. Izolacja taka daje w obiektach nowych możliwość zwiększenia kubatury pomieszczeń na poddaszu, wyeksponowania drewnianej więźby dachowej i otrzymania dachu skośnego o parametrach niezbędnych do osiągnięcia standardu energooszczędnego, a nawet pasywnego. Ten sposób ocieplenia również dobrze sprawdza się przy remoncie istniejących dachów, które wymagają docieplenia, a także starych z więźbą dachową o zbyt małej nośności. Największą zaletą płyt na krokwiowych jest jednak to, że wszystkie prace prowadzone są na zewnątrz, bez ingerencji we wnętrza na poddaszu. Dlatego remont nie jest dla mieszkańców uciążliwy.

Ułożenie izolacji na krokwiach powoduje, że nie tylko chroni ona przed ucieczką ciepła, ale też przenosi obciążenia od wiatru, śniegu i samego pokrycia. W tym sposobie ocieplenia dachu ważne jest również „zarządzanie” wilgocią, ponieważ izolacja jest ułożona od zewnątrz. Do wyboru jest kilka systemów, które różnią się między sobą materiałami izolacyjnymi. Próba stosowania „zamienników” oraz rezygnacja z wyboru sprawdzonych i właściwych produktów spowodowana chęcią zaoszczędzenia przez inwestora może w przyszłości go słono kosztować. Konsekwencją będą wyższe rachunki za ogrzewanie, a nawet generalny remont dachu.

Izolacja w domach energooszczędnych

Przez niedostatecznie zaizolowane połacie może uciec z domu nawet 25% ciepła. Dach można zaizolować na dwa sposoby: tradycyjnie (od środka) i nakrokwiowo (od zewnątrz). Obydwa są skuteczne, jeśli są wykonane zgodnie ze sztuką budowlaną, ale mają wady i zalety. Tradycyjnie ułożenie izolacji umożliwia odłożenie prac na później i wykonanie ich niezależnie od warunków na zewnątrz. Jednak dość gruba warstwa (dla domów pasywnych łącznie 40-45 cm) w praktyce wiąże się ze zmniejszeniem przestrzeni poddasza o około 30 cm, a w konsekwencji z niewielką powierzchnią użytkową i trudnością w aranżacji wnętrz.

Z kolei izolacja nakrokwiowa, stworzona z myślą o renowacjach, równie dobrze nadaje się do domów pasywnych. Nie ogranicza kubatury poddasza, daje więcej możliwości kształtowania jego przestrzeni. W domach pasywnych grubość izolacji termicznej może być również znaczna, ale nie zaburza proporcji całego budynku.

System z pianką PIR

Tego rodzaju systemów jest na rynku najwięcej. Podstawowym ich elementem są płyty z twardej zamkniętokomórkowej pianki poliizocjanurowej (PIR) o współczynniku przewodzenia ciepła λ wynoszącym 0,022-0,024 W/mK. Płyty mogą być z obu stron zabezpieczone folią aluminiową (stanowiącą ekran odbijający zimą ciepło do wnętrza budynku), a od góry także membraną wstępnego krycia. Membrana mają dodatkowo zakładki z samoprzylepnymi brzegami. Dzięki temu montaż jest prostszy, tańszy i nie powoduje ryzyka doboru niewłaściwego produktu. Dodatkowo krawędzie płyt są wyprofilowane w zamek pióro-wpust, co eliminuje w izolacji dachu efekt mostka termicznego.

Ten rodzaj izolacji na krokwiowej można także stosować do montażu między krokwiami i pod krokwiami. Ważne jest również to, że płyty mają odpowiednią odpornością na nacisk minimalnie 150 kPa (zbyt niska odporność na nacisk zwiększa ryzyko niestabilności podłoża pokrycia i rozszczelnienia całego dachu).

Płyty izolacyjnie układa się zapewniając mijankowe położenie styków płyt, rozpoczynając od okapu w kierunku kalenicy. Łatwo je dopasować do takiego układu, ponieważ docinanie płyt jest niezwykle łatwe i szybkie. Wystarczą do tego podstawowe narzędzia, takie jak piła do drewna lub do metalu. Do wykonywania cięcia należy założyć okulary ochronne.

Pierwsza warstwa płyt opiera się na belce okapowej, stanowiącej zabezpieczenie przed zsuwaniem się warstw izolacji z dachu. Ze względów pożarowych na styku warstwy izolacji termicznej z kominami spalinowymi i dymowymi powinno być stosowane wypełnienie z wełny mineralnej.

System BALEX METAL

Płyty Thermano z twardej pianki PIR; membrana paroprzepuszczalna ASPIRA, taśma aluminiowa do złączy, taśma uszczelniająca z pianki polietylenowej pod kontrłaty, wkręty

 

 

System MONIER BRAAS

Płyty DivoDamm PRO z twardej pianki PUR/PIR zintegrowanej z trójwarstwową membraną; śruby systemowe DivoDamm; uniwersalna taśma do zabezpieczania kalenic i naroży; masa uszczelniająca do kontrłat

 

System MONIER BRAAS

Płyty DivoDamm Top z twardej pianki PUR/PIR z obustronną warstwą i z trójwarstwową membraną; śruby systemowe DivoDamm; uniwersalna taśma do zabezpieczania kalenic i naroży; masa uszczelniająca do kontrłat

 

W kalenicy ostatnie rzędy płyt należy połączyć ze sobą tak, aby powstałą po cięciu szczelinę można było wypełnić pianką niskoprężną i skutecznie zabezpieczyć taśmą uszczelniającą. Zaleca się, aby szczelina nie była szersza niż 20 mm. W celu odprowadzenia wilgoci dostającej się pod pokrycie dachowe, nakrokwiową izolację termiczną zabezpiecza się membraną wstępnego krycia (w kalenicy układa się ją z dwóch stron dachu, na zakładkę) lub – w przypadku zastosowania szczelnej termoizolacji – styki płyt zakleja się taśmami samoprzylepnymi.

Płyty i ułożoną na nich membranę mocuje się kontrłatami. Na wentylowane dachy z izolacją nakrokwiową najczęściej stosowane są kontrłaty o przekroju 40×60 mm lub 40×80 mm.

Mocowanie izolacji od zewnątrz wymaga zastosowania wkrętów stalowych osadzanych w krokwiach pod kątem (zalecanym przez producenta) do płaszczyzny dachu. Ten sposób redukuje zginanie łączników i zapewnia ich optymalną pracę statyczną. Dla zachowania kąta nachylenia łączników podczas montażu używa się odpowiednich szablonów.

System z wełną mineralną

Izolacja nakrokwiowa jest wykonana z płyt ze szklanej wełny mineralnej o współczynniku λ = 0,038 W/mK. Od zewnątrz jest ona chroniona membraną wstępnego krycia, a od wewnątrz – paroizolacją o zmiennym oporze dyfuzyjnym, która „otwiera się” latem i „zamyka” zimą. Dzięki temu wilgoć swobodnie przenika przez warstwę izolacji. System wymaga użycia desek montażowych 160 x 25 mm, na których układa się płyty izolacji, oraz wkrętów do mocowania kontrłat przez warstwę ocieplenia.

System RECTICEL

Płyty Powerrof Maxx z pianki PIR, membrana dachowa Rectivent, wkręty do mocowania Rectifix, taśma Rectitape

 

System RECTICEL

Samonośne płyty LMents – zespolone elementy z rdzenia z pianki PIR, zintegrowanej konstrukcji drewnianej, drewnianych kontrłat, paroprzepuszczalnej membrany dachowej oraz wielowarstwowej okładziny z kraft aluminium

 

System ISOVER

Taurus ze szklanej wełny mineralnej, wysokoparoprzepuszczalna membrana wstępnego krycia ISOVER Draftex premium, inteligentna paroizolacja Vario XtraSafe oraz wkręty Wkręt-Met

 

 

System STEICO

Płyty izolacyjne STEICOspecial z wełny drzewnej, membrana z serii STEICOmulti Vap renova, systemem taśm STEICOmulti tape, grunt STEICOmulti primer, klej STEICOmulti seal

 

 

System z wełną drzewną

Te płyty izolacyjne o bardzo dużej twardości składają się z naturalnych włókien drzewnych i są produkowane według sprawdzonej “mokrej metody”. Poszczególne warstwy płyt są ze sobą łączone bez dodatku klejów, a rolę środka scalającego pełni naturalny składnik drewna – lignina. Ich deklarowany współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi odpowiednio 0,046 W/mK. Ze względu na parametry tego rodzaju izolacja jest uzupełnieniem ocieplenia dachu z mat izolacyjnych z wełny drzewnej układanych pomiędzy krokwiami od wewnątrz. Jej zaletami są duża bezwładność cieplna i otwartość dyfuzyjna oraz odporność na działanie czynników atmosferycznych takich jak wysoka i niska temperatura, a także promieniowanie UV.

Płyty z wełny drzewnej mają wszystkie krawędzie wyprofilowane w sposób zapewniający wiatroszczelność i ułatwiający odprowadzenie wody. Dodatkowe zaklejanie szczelin fabrycznie wyprofilowanych styków płyt nie jest z reguły wymagane w dachach o nachyleniu połaci minimalnie 16°. Przy nachyleniu połaci 10-16°, konieczne jest dodatkowe zabezpieczenie połączeń płyt taśmami klejącymi lub masami uszczelniająco-klejącymi. Masę w formie strużki o średnicy około 5 mm rozprowadza się równomiernie, nieprzerwanie na około 1/3 powierzchni pióra, zaczynając od jego strony wewnętrznej, czyli od strony, z której pióro wychodzi z płyty. Po połączeniu płyt masa musi częściowo „wypłynąć” na zewnątrz powstałej spoiny – należy ją wówczas rozetrzeć na równo po powierzchni płyt.

Izolacja nakrokwiowa z płyt wełny drzewnej może być do 4 tygodni dachem tymczasowym, a do 12 tygodni może pozostać bez pokrycia zasadniczego.

Jakiej grubości płyty zastosować?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami współczynnik izolacyjności termicznej dachu U nie powinien być niższy niż 0,18 W/(m2K). W większości projektów jest on lepszy (czyli niższy). Grubość izolacji nakrokwiowej dachu skośnego dobiera się odpowiednio do konkretnego dachu. Jeśli nie jest podany w projekcie można go szacunkowo obliczyć dzieląc grubość zastosowanych płyt przez ich obliczeniowy współczynnik przewodzenia ciepła λ. Informację o jego wartości można znaleźć w karcie produktu.

By spełnić obowiązujące wymagania, wystarczą płyty z pianki PIR o grubości 16 cm, z wełny mineralnej – 22 cm, a z wełny drzewnej – 26 cm. Jeśli izolacja nakrokwiowa nie może być gruba (na przykład ze względu na ograniczenie wysokości dachu przepisami o warunkach zabudowy), dodatkowo stosuje się warstwę ocieplenia od wewnątrz między krokwiami. W ten sposób można uzyskać ocieplenie o grubości do 30 cm.

Ważną kwestią jest materiał zastosowany do izolacji dachu. Najlepiej byłoby, gdyby zarówno izolacja od środka, jak i od zewnątrz były z tego samego materiału. Przy łączeniu różnych materiałów, trzeba pamiętać, że każdy z nich ma inny opór dyfuzyjny, czyli w różnym stopniu przenika przez nie para wodna. Ten parametr jest bardzo ważny, ponieważ materiały użyte do wykonania poszczególnych warstw dachu powinny być ułożone od wewnątrz na zewnątrz w takiej kolejności, by ich opór dyfuzyjny był coraz mniejszy. W przeciwnym razie może dojść do zawilgocenia dachu.

Jak dobierać łączniki?

Wymagana ilość łączników oraz rozstaw pomiędzy nimi są zależne przede wszystkim od stopnia obciążenia dachu śniegiem, wiatrem, ciężarem własnym, kąta nachylenia połaci i przekroju zastosowanych kontrłat. Zgodnie z prawem budowlanym określenie typu i wymaganej liczby łączników należy do obowiązków konstruktora.

Płyty izolacji nakrokwiowej mocuje się do krokwi, dlatego ważne jest, aby wkręty miały odpowiednią długość uwzględniającą wysokość kontrłat. Dla płyt izolacyjnych grubości 100 mm stosuje się wkręty o minimalnej długości 185 mm, dla płyt o grubości 120 mm – 210 mm, a dla płyt grubości do 160 mm – 250 mm. Zalecane do stosowania są wkręty z podwójnym gwintem. Dla zabezpieczenia pokrycia dachowego przed oddziaływaniem ssącego wiatru stosowane są także wkręty prostopadłe do połaci. Zalecane jest ich stosowanie szczególnie w strefach okapowych i szczytowych dachu.

Rozstaw łączników zależy od obciążenia pokrycia dachowego, obciążenia wiatrem danego fragmentu dachu i również powinien być dobierany przez projektanta.

Czy konieczne jest zastosowanie membrany?

Jedynym celem użycia membrany wstępnego krycia przy dociepleniu nakrokwiowym płytami jest odprowadzenie skroplin do okapu, które pojawiają się pod pokryciem dachowym, a także wody opadowej, która może przedostać się pod pokrycie dachu. Jest ona niezbędna w systemach z izolacją z wełny mineralnej i wełny drzewnej. Płyty z PIR są niewrażliwe na wilgoć, a dodatkowe zaklejanie złączy płyt taśmą aluminiową uszczelnia dostatecznie zamki pomiędzy poszczególnymi płytami. Jednak ryzyko wystąpienia błędów wykonawczych jest wystarczającym powodem, dla którego warto dodatkowo zabezpieczyć to miejsce stosunkowo niewielkim kosztem.