Solidne mocowanie murłat do wytrzymałych ścian kolankowych, trwałe oparcie krokwi na murłatach często nie wystarczą do tego, żeby dach został na swoim miejscu podczas silniejszego wiatru. Wiele zależy też od mocowania kontrłat i łat do krokwi.
Tekst ARKADIUSZ GNAT
Większość szkoleń, jakie realizujemy w Ośrodku Kształcenia Dekarzy w Pruszkowie, jest nastawiona na ćwiczenie technik montażowych przeróżnych materiałów pokryciowych i akcesoriów. Tematem łączącym te wszystkie szkolenia jest przygotowanie podkonstrukcji dachu. Dość wrażliwym jest mocowanie łat dachowych.
Dla większości wykonawców sprawa wydaje się oczywista, ale kiedy pytam o normatywną długość wkręta czy gwoździa do zamocowania łaty, dyskusja toczy się kilka godzin, kończąc się wnioskiem, że brakuje takich informacji.
Podczas warsztatów często padają pytania dotyczące wkrętów i gwoździ oraz ich zagłębienia w podkonstrukcji utworzonej przez krokwie, kontrłaty i łaty oraz prawidłowego wykonania poziomowania poszycia. Pytań jest więcej, kiedy w mediach pojawiają się informacje o zerwanych przez silny
wiatr pokryciach dachowych. Odpowiadając krótko, podkonstrukcja i poszycie dachu powinny być zamontowane na tyle pewnie, aby dach nie został zerwany przy normalnych warunkach, z uwzględnieniem stref wiatrowych, usytuowania budynku, rodzaju pokrycia i przy użyciu atestowanych materiałów. Zgodnie ze znowelizowanym prawem budowlanym odpowiedzialność za to spoczywa na projektancie i nadzorze budowlanym. W komplecie dokumentacji poza projektem architektoniczno-budowlanym powinien być ujęty projekt techniczny, który zawiera szczegółowe informacje dotyczące materiałów i akcesoriów zaplanowanych i obliczonych przez projektanta. Rola inspektora nadzoru sprowadza się do kontroli, a wykonawcy – do montażu zgodnie z projektem i zaleceniami producenta.
Jakość montażu podkonstrukcji zależy od jakości i rodzaju stosowanego drewna, rodzaju i jakości materiałów, kształtu dachu i rodzaju pokrycia dachowego, ale też technik montażu.
Do wykonania elementów konstrukcyjnych dachów zgodnie z normą PN-EN388 powinno być wykorzystywane drewno klasy co najmniej C24, które ma odpowiednią wytrzymałość. Niestety, na polskich budowach najczęściej można spotkać drewno mokre, które podczas wysychania mocno pracuje zmieniając kształt. Wykonane z niego elementy są narażone na deformację, która może pogorszyć trwałość połączenia, a nawet całkowicie je zniszczyć.
Drewno na kontrłaty i łaty powinno być suche, proste, bez sęków oraz selekcjonowane. Ciężar pokrycia, głównie dachówek ceramicznych i betonowych, położonego na mokrych łatach może spowodować w procesie wysychania uginanie się łat.
Łączenie łat
Warto zadać pytanie: czy kontrłata zapewniająca pokryciu szczelinę wentylacyjną jest elementem konstrukcyjnym, czy jedynie niezbędnym dodatkiem do wentylacji? Ostatnio coraz częściej zaleca się zwiększanie przekroju kontrłaty.
Po pierwsze – dla poprawienia właściwości wentylacyjnych, po drugie – dla poprawienia pewności montażu łat. Według zachodnich norm DIN 18334, czy Eurocod 5, długość gwoździa gładkiego powinna być 2,5 raza dłuższa niż grubość elementu, w którym jest on mocowany. Przykładowo, kontrłata 6×4 cm powinna być przybita gwoździem o długości 10 cm. Minimalna głębokość penetracji wynosi dla Ø2,8 = 35 mm, a dla Ø 3,1 = 40 mm.
Łączenia łat na krokwiach powinny być wykonane albo poprzez podłożenie równolegle leżącej drugiej kontrłaty albo mocowanie pod kątem. Niestety, często wbrew zaleceniom, jako kontrłaty stosuje się 2,5-centymetrowe listewki, osłabione o uszkodzenia związane z wbiciem gwoździ i wkręcaniem wkrętów. W takich przypadkach kontrłata na pewno nie może być wykorzystana jako element konstrukcyjny, a element łączący łatę powinien być pewnie zakotwiony w krokwi. Wkręt lub gwoźdź wkręcony w łatę, przechodzi przez kontrłatę i powinien być pewnie zakotwiony w krokwi (minimalna głębokość penetracji Ø 2,8 = 35 mm i Ø 3,1 = 40 mm).
Analizując przypadki uszkodzeń dachów oraz fachowych publikacji dotyczących działających sił niszczących, nasuwa się wniosek: na dachach skośnych do uszkodzeń najczęściej dochodzi w strefach brzegowych dachów, o wiele częściej występują one przy pokryciach blaszanych niż w pokryciach ciężkich. Dla polepszenia jakości montażu podkonstrukcji w strefach brzegowych i wzdłuż okapu należy zastosować zagęszczenie ilości elementów mocujących. Można użyć też dłuższych wkrętów, które trwalej połączą łaty z krokwiami.
