Gdy przygotowujemy ten materiał, wciąż trwają Letnie Igrzyska Olimpijskie w Paryżu. Rywalizacja zbliża się ku końcowi, a my mocno trzymamy kciuki za Polaków. Nawiązując do Igrzysk przedstawiamy zamek francuski. Wbrew skojarzeniom nie jest to jeden ze średniowiecznych i renesansowych zamków nad Loarą. Jest on bardzo solidnym połączeniem ciesielskim.
Tekst RAFAŁ SZYMCZAK
Ten rodzaj połączenia ciesielskiego można znaleźć w niejednej książce poświęconej sztuce ciesielstwa. Pomysł, aby wspomnieć o tym połączeniu, narodził się w mojej głowie w ubiegłym roku, podczas pierwszej edycji targów Roof Expo w Nadarzynie. Przygotowując różnego rodzaju połączenia ciesielskie, postanowiłem zastosować zamek francuski jako jeden z elementów ciesielskich – niegdyś bardzo popularny, a dziś – niestety – rzadko stosowany. To rozwiązanie szczególnie przykuło moją uwagę, gdy pierwszy raz zastosowałem je przy tworzeniu makiety wieży Eiffla. Ku mojemu zdziwieniu, okazało się, że jest to niezwykle solidne połączenie, które po precyzyjnym docięciu i złożeniu jest bardzo trudne do rozerwania.
Dlaczego zamek francuski był niegdyś tak powszechnie stosowany? Otóż dlatego, że stanowił bardzo mocne połączenie, a dodatkowo wbity drewniany kołek zapewniał wystarczające zespolenie dwóch elementów.
Najczęściej spotykane tego rodzaju połączenia można zobaczyć na starych drewnianych domach. Używano ich do łączenia dwóch elementów w jednej płaszczyźnie. Było to przydatne zwłaszcza przy podwalinach domu, kiedy trudno lub wręcz niemożliwe było zdobycie stalowej klamry do narożnego łączenia dwóch części podwalin. Wówczas zamek francuski mógł spełniać tę funkcję. Najczęściej w budynkach drewnianych podwaliny wykonywano z drewna dębowego. Przenosiły ciężar całej konstrukcji, a kładzione były na fundamentach z cegieł lub kamienia. Ponieważ nie były one mechanicznie mocowane do fundamentu, jak ma to miejsce dzisiaj, konieczne było inne rozwiązanie. – zastosowanie odpowiedniego połączenia ciesielskiego. Wykorzystanie połączenia francuskiego było niezmiernie ważne w tych elementach gdyż, narożnik był szczególnie słabym węzłem mającym tendencję do rozerwania. Dodatkowym atutem – dzięki kształtowi tego połączenia – było możliwe wykonanie czopa na słup w podwalinie. Aby ułatwić to zadanie, podwaliny zazwyczaj miały przekrój prostokątny, przy czym ich wysokość była o 4 cm większa niż szerokość.
Zamek francuski – prosty czy kryty?
W literaturze można znaleźć dwa rodzaje zamka francuskiego: połączenie elementów na zamek francuski prosty oraz połączenie elementów na zamek francuski kryty. Do precyzyjnego i szybkiego wykonania tych połączeń wystarczy zwykła pilarka tarczowa lub frezarka.
Bardziej wymagający, ale też lepiej zabezpieczający drewno przed penetrowaniem wody, jest zamek francuski kryty. Jego wykonanie w porównaniu z zamkiem francuskim prostym jest bardziej czasochłonne, ale dzięki kształtowi zamka drewno od czoła nie jest wyeksponowane jak ma to miejsce w pierwszym wariancie. To zwiększa żywotność połączonych ze sobą drewnianych elementów.
RAFAŁ SZYMCZAK
Ciesielstwem zajmuje się od ponad 20 lat, aktywnie działa jako wiceprezes Oddziału w Białymstoku Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy. Prowadzi własną firmę Usługi Ciesielskie Rafał Szymczak, ul. Trawiasta 16/8, 15-161 Białystok, tel.: +48 500 063 191, ucszymczak@wp.pl.
