Doświadczenia nabytego przez lata pracy, wiedzy ze szkoły lub przekazanej od mistrza, umiejętności szybkiego liczenia i planowania nie zastąpią żadne elektronarzędzia dla cieśli, ale na pewno przyśpieszą one pracę i sprawią, że będzie łatwiejsza.
Tekst ARKADIUSZ GNAT
Dawniej w ciesielstwie wykorzystywano drewno wycięte z pobliskiego lasu i narzędzia ręczne wykute przez kowala zazwyczaj przekazywane z pokolenia na pokolenie. Dziś trudno znaleźć cieśli stawiających konstrukcje właśnie w taki sposób. Rozwój technologii spowodował, że wycięte drzewa przerabiane są na drewno konstrukcyjne przez specjalistyczne maszyny. Konstrukcje dachowe są projektowane i liczone przez uprawnione osoby, zapisywane są wymagania dla drewna konstrukcyjnego, a od wykonawców oczekujemy wiedzy i doświadczenia w przygotowaniu elementów więźby. Im bardziej skomplikowana jest jej budowa, tym więcej w niej miejsc z połączeniami ciesielskimi. Obróbka drewna wpisana jest więc na stałe do pracy cieśli, a masa i przekroje obrabianych elementów drewnianych często są nie lada wyzwaniem. Oto subiektywny wybór narzędzi, które to ułatwią.
Solidne pilarki
Wielu cieśli narzędziami podstawowymi wykonuje najprostsze połączenia ciesielskie, do których wystarczy dobrej jakości pilarka, potocznie i niepoprawnie zwana „piłą łańcuchową” – dla fachowców piła to określenie samego elementu tnącego, a nie całego urządzenia. Najlepiej, żeby pilarka była precyzyjna, niezawodna, o mocy większej niż 2 KM, prostej konstrukcji silnika i w miarę lekka. Taki model poradzi sobie z najtwardszymi gatunkami drewna i dużymi przekrojami. Taką pilarką lub mniejszymi jej odpowiednikami doświadczeni cieśle przetną, dotną lub wytną większość elementów konstrukcyjnych, nadadzą kształt zakończeniom belek lub przygotują zamki ciesielskie.
Do mniejszych przekrojów drewna przydadzą się coraz popularniejsze pilarki akumulatorowe. Tworzenie podkonstrukcji na dachu, przycinanie łat sprawia, że zawsze warto mieć pod ręką poręczną, lekką (waga do 4 kg) i cichą pilarkę. Nowoczesne silniki, obsługa bez kluczy z szybkim napinaniem łańcucha, szybkość i precyzja cięcia zbliżona do pilarek spalinowych. Hamulec zatrzymuje łańcuch od razu co stanowi duże zabezpieczenie dla operatora.
Wszędzie tam, gdzie niezbędna jest precyzja cięcia, przecinanie pod ustalonym kątem, gdzie każdy milimetr ma znaczenie przyda się pilarka tarczowa do cięć poprzecznych. Przecinanie belek, przycinanie łat, cięcie desek lub płyt stanowiących poszycie dachu (OSB czy mfp) to zadanie dla ręcznych pilarek tarczowych, które są zaprojektowane jako uniwersalne narzędzia do konstrukcji drewnianych. Warto zainwestować w pilarkę z silnikiem o mocy co najmniej 1900 W, regulacją kąta cięcia do 60°, szyną prowadzącą do bardzo precyzyjnego cięcia i tarczą płynnie zagłębiającą się w materiał, nawet jeśli jest ona zasilana z sieci (raczej do pracy stacjonarnej). W połączeniu z wyposażeniem do przezbrajania taką ręczną pilarkę tarczową można zmienić we frezarkę do regulowanych wpustów. Dobrze jest, jeśli urządzenie ma też dobre zabezpieczenie przed przypadkowym dotknięciem elementów tnących.
Niezawodne frezarki
Połączenia ciesielskie zawsze powinny być dobrze spasowane, zwłaszcza te skomplikowane. Pracę profesjonalnego cieśli z pewnością ułatwi frezarka, ponieważ przy pomocy tego urządzenia precyzyjnie wytniemy kulawki, czopy czy wręgi z milimetrową precyzją. Takie urządzenie może być wykorzystywane zarówno jako frezarka do wpustów, jak i frezarka ciesielska. Dobrze, jeśli jej moment obrotowy jest regulowany, a dodatkowo w zestawie znajduje się listwa prowadząca, prowadnica równoległa i frezy.
Do wykonania wpustów o różnej głębokości i szerokości niezbędne są frezy do drewna. Są one wytwarzane głównie ze stali szybkotnącej lub z węglików spiekanych. Pierwsze stosuje się przy obróbce drewna miękkiego, czyli sosen, świerków i topoli. Z kolei węgliki spiekane są materiałem znacznie bardziej uniwersalnym, stąd wykorzystywane są nie tylko przy obróbce drewna miękkiego, ale również twardego. Ponadto istnieją także frezy diamentowe. Stosowane są do obróbki drewna litego oraz materiałów drewnopodobnych.
MSA 300 C-O, STIHL
MSA 120 C-B, STIHL
EB-Plus-FS, FESTOOL
Wkrętarki do zadań specjalnych
Po zakończeniu obróbki drewna, przygotowaniu zamków trzeba jeszcze złożyć konstrukcję. Część połączeń jest wzmacniana wkrętami ciesielskimi, a do tego przydają się wkrętarki. Z zagłębieniem wkręta 40 cm w elementy drewniane radzą sobie nieliczne urządzenia, takie jak zakrętarki udarowe o niewielkich gabarytach, zasilane akumulatorem. Jedno z dostępnych na rynku rządzeń kręci wkręty z siłą do 226 Nm, co jest istnym rekordem w ręcznych urządzeniach do prac monterskich. Taka siła obrotowa sprawia, że należy bardzo mocno zwracać uwagę na pewny uchwyt podczas pracy, aby nie uszkodzić nadgarstków.
Szybkie gwoździarki
Prace ciesielskie na dachu często kończą się wykonaniem podkonstrukcji, a ta dla pewnego montażu kontrłat i łat powinna być solidnie zamontowana. Wśród firm ciesielsko-dekarskich upodobania są podzielone pomiędzy dekarzy przybijających gwoździe sprzętem pneumatycznym, a tych montujących na wkręty.
Jeśli mówimy o biciu gwoździ przy montażu podkonstrukcji, ich zagłębienie ma ogromne znaczenie. Każdy dodatkowy centymetr jest na wagę złota. Popularne gwoździarki gazowe lub elektryczne nie przekraczają zazwyczaj długości gwoździa 90 mm. Pamiętamy, że długość elementu kotwiącego podkonstrukcji (czyli montaż kontrłat i łat), powinna zgłębić się w krokwi na co najmniej 1/3 długości. Do takich celów sprawdzi się gwoździarka pneumatyczna do gwoździ o długości 130 mm. Jakie są jej zalety? Niezawodność, powtarzalność wbijania (nie potrzeba dobijać młotkiem), odpowiednia liczba gwoździ w magazynku (gwoździe umieszcza się w magazynku na zwoju drucianym). Zakładając, że standardowa kontrłata ma przekrój 25 mm, łata 40 mm, to gwóźdź zagłębi się w krokwi jeszcze drugie tyle, czyli 65 mm. Daje to pewny montaż i przy odpowiednim wbijaniu zabezpieczenie przed podrywaniem pokrycia dachowego wraz z podkonstrukcją. A do tego można zaoszczędzić sporo czasu, bo praca trwa pięć razy krócej.
MAFELL
ARKADIUSZ GNAT
Kierownik biura Oddziału Mazowieckiego Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy; kierownik Ośrodka Kształcenia Dekarzy w Pruszkowie; właściciel sklepu internetowego www.dachsklep.pl.
