Wracamy do rozpoczętej w poprzednim numerze „Naszego Dekarza” informacji o ubezpieczeniu Odpowiedzialności Cywilnej (OC) Pracodawcy.
Tekst JACEK BARANOWSKI
Tytułem przypomnienia informacji wskazanych w poprzednim artykule warto zapamiętać, iż ogólnie odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika sprawdza się do odpowiedzialności za:
• utracone przedmioty – zgodnie z Kodeksem Pracy (k.p.);
• wypadki przy pracy – zgodnie z Ustawą „wypadkową” (u.w.);
• choroby zawodowe – zgodnie z u.w.;
• szkody majątkowe oraz wypadki osobowe
– zgodnie z Kodeksem Cywilnym (k.c.).
Z wypadkiem przy pracy mamy zwykle do czynienia, jeśli są spełnione poniższe warunki:
• doszło do niego w wyniku nagłego zdarzenia;
• został wywołany przyczyną (czynnikiem) zewnętrzną;
• pozostaje on w związku z wykonywaną pracą (obowiązkami służbowymi), w tym także podróżą służbową;
• spowodował uraz lub śmierć pracownika.
Najbardziej rygorystyczne dla pracodawcy są zasady przyznawania świadczeń wypadkowych na podstawie u.w.
– jest to więc odpowiedzialność surowsza niż zasada winy i zasada ryzyka, wynikające z k.c.
Zgodnie ze statystykami Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) co roku około 70% wypadków przy pracy wydarza się w małych firmach w sektorze prywatnym. Te dane powinny być bardzo poważnie brane pod uwagę przez każdą firmę dekarską, a szczególnie te, które prowadzą swoją działalność jako osoby fizyczne. Ta forma prowadzenia działalności gospodarczej jest dominującą także wśród członków Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy (PSD).
UBEZPIECZENIE OC PRACODAWCY W POLSKIEJ PRAKTYCE UBEZPIECZENIOWEJ
Dominujące na polskim rynku rozwiązanie sprowadza się do możliwości rozszerzenia zakresu podstawowej ochrony ubezpieczeniowej w ramach umowy ubezpieczenia dobrowolnego odpowiedzialności cywilnej dla podmiotów gospodarczych.
W praktyce ubezpieczyciele w swoich ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU) odpowiedzialności cywilnej (OC):
- wprowadzają definicję pracownika ubezpieczonego (pracodawcy);
- wyłączają z zakresu podstawowego ubezpieczenia OC odpowiedzialność odszkodowawczą za szkody (rzeczowe
i osobowe) wyrządzone pracownikom ubezpieczonego; - umożliwiają rozszerzenie ochrony ubezpieczeniowej o opcję ubezpieczenia OC pracodawcy z podlimitem odpowiedzialności maksymalnie równym głównej sumie gwarancyjnej, wynikającej z umowy ubezpieczenia OC. Takie
rozszerzenie wymaga opłaty dodatkowej składki, a ubezpieczony może wybrać wysokość górnej granicy odpowiedzialności zakładu ubezpieczenia w ramach OC pracodawcy poprzez określenie kwotowo podlimitu odpowiedzialności.
JAK UBEZPIECZYCIELE NAJCZĘŚCIEJ DEFINIUJĄ PRACOWNIKA NA POTRZEBY UMOWY UBEZPIECZENIA OC?
Zgodnie z jedną z definicji zawartych w OWU OC pracownik to osoba fizyczna zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru, spółdzielczej umowy o pracę lub też świadcząca pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeżeli ubezpieczony, na rzecz którego świadczy pracę, jest płatnikiem składek z tytułu ubezpieczenia społecznego.
Za pracownika uważa się również: ucznia, praktykanta, wolontariusza, stażystę oraz pracownika tymczasowego, którym ubezpieczony powierzył wykonanie określonych czynności na jego rzecz i pod jego kierownictwem. Z powyższej definicji wynika szeroki sposób definiowania osoby uznawanej przez ubezpieczyciela za pracownika.
Poniżej przykład rozszerzenia ochrony ubezpieczeniowej o odpowiedzialności za szkody wyrządzone pracownikom ubezpieczonego w ramach OC pracodawcy:
1. Z zachowaniem pozostałych, niezmienionych niniejszą klauzulą postanowień OWU, na wniosek ubezpieczającego, włącza się do zakresu ochrony ubezpieczeniowej odpowiedzialność cywilną ubezpieczonego za szkody osobowe wyrządzone pracownikom z tytułu wypadków przy pracy w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
2. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje również szkody rzeczowe poniesione przez pracowników ubezpieczonego.
3. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje też czyste szkody majątkowe poniesione przez pracowników ubezpieczonego, powstałe na skutek naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych.
4. Z zachowaniem wyłączeń odpowiedzialności wskazanych w § 5 OWU, ubezpieczyciel nie ponosi również odpowiedzialności za szkody:
a. z tytułu powstania chorób zawodowych;
b. polegające na roszczeniach regresowych jakiejkolwiek instytucji zobowiązanej do wypłaty świadczeń z tytułu
wypadku przy pracy oraz świadczeń przysługujących poszkodowanemu na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
c. w wartościach pieniężnych;
d. w rzeczach pozostawionych w pojazdach.
5. Ochrona ubezpieczeniowa nie obejmuje odpowiedzialności podwykonawców ubezpieczonego za szkody wyrządzone ich pracownikom.
6. Odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkody objęte ochroną ubezpieczeniową na podstawie niniejszej klauzuli może
być ograniczona w razie ustanowienia podlimitu w wysokości określonej w dokumencie ubezpieczenia.
WYPADKI Z OC PRACODAWCY W DZIAŁALNOŚCI DEKARSKIEJ
Jedną z okoliczności często towarzyszących wypadkom przy pracy i przesądzających o uznaniu OC pracodawcy za wypadek przy pracy jest brak nadzoru pracodawcy nad pracą jego pracowników we wskazanym im miejscu pracy. Uwidacznia się to w konkretnych przykładach w obszarze takich działalności jak budownictwo, a więc i przy pracach dekarskich.
Dekarz-przedsiębiorca nie zawsze sam wykonuje prace na budowie. Często wyznacza brygadzistę – kierownika zespołu,
który z założenia ma sprawować nadzór nad pracą pozostałych pracowników za przedsiębiorcę (pracodawcę). Sprawa wydaje się więc uregulowana, ale niestety często tylko pozornie, gdyż w sytuacjach ekstremalnych – po zajściu poważnego wypadku przy pracy okazuje się, iż formalnie brygadzista (kierownik zespołu) jest zatrudniony na stanowisku dekarza, a zakres jego obowiązków służbowych nie uwzględnia kierowania i nadzorowania pracy innych podwładnych. Mało tego czasem wypadkowi ulegają osoby nieformalnie mające sprawować (zdaniem dekarza- pracodawcy) nadzór na pracownikami firmy dekarskiej.
Ujawnienie przez PIP stanu faktycznego, w praktyce powoduje, że sytuacja pracodawcy staje się prawnie trudna do obrony i prowadzi do często poważnych konsekwencji prawnych, ale także majątkowych po stronie dekarza-pracodawcy. W praktyce to także przesądza o uznaniu wyłącznej odpowiedzialności cywilnej pracodawcy za skutki wypadku osobowego na placu prowadzonych prac dekarskich i otwiera bramę do skutecznego dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na podstawie K.C. z zakresie kwotowym przewyższającym świadczenia wypadkowe należne pracownikowi w ramach ubezpieczenia społecznego.
Takie sytuacje powodują wszczęcie także postępowań karnych wobec dekarza- -pracodawcy z ewentualnymi negatywnymi tego konsekwencjami. Niestety, obszary objęte odpowiedzialnością karną są wykluczone z jakiejkolwiek ochrony ubezpieczeniowej w ramach ubezpieczenia OC w tym OC pracodawcy.
JACEK BARANOWSKI
wiceprezes zarządu Pierwszego Polskiego Domu Brokerskiego
SAGA Brokers Sp. z o.o.
ul. Słoneczna 15A, 60-286 Poznań
www.sagabrokers.pl
