Choć rejestr BDO wywołuje wątpliwości wielu przedsiębiorców, to funkcjonuje już ponad cztery miesiące. Z czym mierzą się zarejestrowane w bazie firmy? Czy system BDO ułatwił prowadzenie ewidencji odpadów i ich przekazywanie?
Tekst SYLWIA NYKS
Minęły już ponad cztery miesiące od wdrożenia systemu BDO i pracy zwykłego użytkownika w tym systemie. Wiele firm zobowiązanych do wystawiania kart przekazania i prowadzenia kart ewidencyjnych odpadów ma już pierwsze spostrzeżenia na temat funkcjonowania bazy. Niemało przedsiębiorców zadaje pytanie: Po co nam to było? Czemu to służy? O wiele prościej odbywało się przekazywanie odpadów po staremu, czyli wypisanie ręcznie bądź komputerowo kart ewidencyjnych odpadów
i kart przekazania odpadów.
Dla przypomnienia: BDO jest rejestrem i zarazem bazą danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami, która pozwala gromadzić informacje o podmiotach wprowadzających na rynek produkty,
produkty w opakowaniach oraz o gospodarujących odpadami.
Każdy z nas cały czas uczy się tej bazy, pracując już ponad cztery miesiące, tworząc niezbędne dokumenty zgodnie z przepisami prawa. BDO – jak każdy nowo wdrażany system – ma wady i zalety, z którymi musi się zmierzyć przysłowiowy „Kowalski” przypisany jako użytkownik główny bądź użytkownik podrzędny. Oto kilka problemów, z którymi się zetknęłam jako użytkownik zobowiązany do wystawiania kart przekazania odpadów.
WYSTAWIENIE PIERWSZEJ KARTY PRZEKAZANIA ODPADÓW
Nikt z przedsiębiorców nie przypuszczał, że wystawienie karty przekazania odpadów będzie takie czasochłonne dla użytkownika. Gdyby nie trafiło to na mnie, nie uwierzyłabym w te opowieści. Jest 2 stycznia 2020 roku godzina 8:00 – pierwsza chęć wystawienia karty przekazania odpadów. Odpady zostały załadowane na samochód, zważone, kierowca otrzymuje dokument WZ do ręki. Przychodzi do biura i cierpliwie czeka na wystawienie dokumentu z kodem QR przez przekazującego odpady, bez którego nie może odjechać, gdyż grożą za to wysokie kary. Po czterech kawach i czterech godzinach prób zalogowania się do systemu udaje się wystawić pierwszą kartę przekazania odpadu. Nikt na szkoleniach, w których uczestniczyłam nie poinformował nas, że korzystanie z przeglądarki internetowej Explorer spowoduje problemy przy logowaniu się do systemu BDO. Przy uruchamianiu innych przeglądarek internetowych Chrome czy Firefox nie ma żadnych kłopotów. Jednakże użytkownicy musieli przekonać się o tym na własnej skórze.
USTALENIE FAKTYCZNEJ WAGI PRZEKAZYWANYCH ODPADÓW
Kiedy w firmie nie ma urządzenia do ważenia, wypełniający kartę ma kłopot z podaniem ciężaru poszczególnych odpadów i określa go szacunkowo. Taki szacunek może znacznie odbiegać od faktycznej wagi, wyznaczonej potem przez przyjmującego te odpady. Wystawiona wówczas karta przekazania jest odrzucana przez przyjmującego odpady z adnotacją, że jest różnica w ilości przekazanych odpadów. Przekazujący (wytwórca odpadów, czyli my) ma obowiązek skorygowania takiej karty – zaakceptowania wpisanej przez przyjmującego odpady wagi przekazywanych odpadów. Powstaje wtedy w systemie BDO korekta do wystawionej karty przekazania odpadów, która uwzględnia prawidłową wagę przekazanych odpadów. Pamiętajmy, że ciężar odpadów jest zawsze wyrażany w tonach, a nie w kilogramach.
ODBIÓR ODPADÓW PRZEZ SAMOCHÓD INNY NIŻ ZWYKLE
Co się dzieje, gdy zepsuje się samochód, który zwykle przyjeżdżał po odpady? Sytuacja zaczyna się komplikować, kiedy karta przekazania odpadów z podanym numerem rejestracyjnym samochodu firmy transportującej odpady zostaje już przez nas wystawiona i jest wygenerowane jej potwierdzenie w systemie. A co w sytuacji kiedy karta wystawiona jest na odbiór odpadów z wyprzedzeniem, bo odpad odbierany jest o godzinie 23:00, a pracownik zajmujący się BDO kończy pracę o 15:00? Nadmieniam, że system na to pozwala. Otóż, w razie awarii danego pojazdu jest konieczne wycofanie tej karty i utworzenie nowej. Tylko kto ma ją wystawić w środku nocy i przekazać kierowcy?W sytuacji jednego pojazdu problem jest prosty do rozwiązania, natomiast przy większej liczbie kart wygenerowanych dla danego pojazdu rozwiązanie jest czasochłonne. Większe firmy wyposażyły kierowców w laptopy, na których pracownik może zobaczyć wystawioną i wygenerowaną kartę w systemie, aby w chwili kontroli ją pokazać. Najprostszym rozwiązaniem byłoby umożliwienie transportującemu odrzucenie karty przekazania odpadów (w skrócie: KPO) w sytuacji pojawienia się błędu, na przykład błędnego numeru rejestracyjnego samochodu firmy transportującej lub błędnie wskazanego transportującego odpady. Obecnie nie ma systemowej możliwości odrzucenia takiej karty przez transportującego. Obowiązek wystawienia poprawnej karty spoczywa na przekazującym odpady.
POPRAWNOŚĆ WYSTAWIENIA KARTY PRZEKAZANIA ODPADÓW W SYSTEMIE BDO
Kiedy nie mamy pewności, czy nasza wystawiona i wygenerowana karta przekazania odpadów nie została odrzucona w systemie, musimy ponownie zarejestrować się do bazy i sprawdzić w poszczególnych zakładkach w systemie (to jest w zakładce potwierdzenie transportu, przejęcie, odrzucenie), czy karta się tam nie znajduje. Rozwiązaniem, które mogłoby przyspieszyć komunikację między użytkownikiem bazy a systemem BDO, byłaby informacja na temat zmiany statusu karty przekazania odpadów, na przykład potwierdzenia transportu, odrzucenia, przesyłana w postaci wiadomości na skrzynkę mailową danego użytkownika. Zaoszczędziłoby to czas potrzebny na poszukiwanie karty we wszystkich zakładkach. Pamiętajmy, że osoby wyznaczone w firmach do wystawiania kart przekazania zajmują się również innymi sprawami.
„SPÓŹNIALSCY” W REJESTRACJI DO SYSTEMU BDO
Oficjalny komunikat Ministra Klimatu brzmi: – Jeśli nie zdążyłeś dopisać się do rejestru BDO do 31 grudnia 2019 r., nadal masz taką możliwość, jednakże już tylko w wersji elektronicznej, poprzez swój profil zaufany.
Jak wynika z danych Ministerstwa Klimatu, obecnie w BDO jest zarejestrowanych ponad 170 tysięcy firm. Są to głównie duzi przedsiębiorcy bądź tacy, którzy wytwarzają odpady niebezpieczne, to jest odpady chemiczne czy medyczne. 1 stycznia 2020 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów (Dz.U. z 2019 r. poz. 2531), a tym samym rejestracji w systemie BDO wielu przedsiębiorców.
NUMER REJESTROWY BDO NA DOKUMENTACH FIRMOWYCH
Zgodnie z art. 63 ustawy o odpadach podmiot, o którym mowa w art. 57 ust. 1, to jest wprowadzający:
• sprzęt i autoryzowanych przedstawicieli,
• baterie lub akumulatory,
• pojazdy, producentów, importerów i wewnątrzwspólnotowych nabywców
opakowań,
• produkty w opakowaniach na terytorium kraju,
• opony na terytorium kraju,
• oleje smarowe na terytorium kraju,
ma obowiązek umieszczać numer rejestrowy na dokumentach sporządzanych w związku z prowadzoną działalnością. Przepis ten ma charakter bardzo ogólny. Nie precyzuje on jednoznacznie, o jakie dokumenty chodzi. Ta szeroka definicja powoduje, że powstają bardzo liczne wątpliwości przedsiębiorców co do tego, na których dokumentach należy ten numer umieszczać. Niewątpliwie dokumentem sporządzanym w związku z prowadzoną działalnością jest faktura czy paragon. Natomiast nie oznacza to, że nie może umieszczać tego numeru również na innych dokumentach związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach nie precyzują, w jakiej formie ma być umieszczany numer rejestrowy na dokumentach. Zatem może on być wymieniony w stopce dokumentu obok danych podmiotu jak na przykład NIP czy REGON lub widnieć na pieczątce firmowej.
SPRAWOZDAŃ I SPORZĄDZANIA EWIDENCJI ODPADÓW I KART PRZEKAZANIA ODPADÓW W FORMIE PAPIEROWEJ
Zgodnie z art. 236 a ustawy o odpadach w okresie do dnia 31 grudnia 2020 r. dopuszcza się sporządzanie dokumentów ewidencji odpadów w formie papierowej, z tym że prowadzenie karty przekazania odpadów lub karty przekazania odpadów komunalnych w formie papierowej jest dopuszczalne, jeżeli przekazujący odpady wystawi kartę przekazania odpadów lub kartę przekazania odpadów komunalnych w tej formie.
Ponadto termin składania zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów za 2019 rok został przesunięty do dnia 31 października 2020 roku (zmiana przepisów wynika z art. 26 ustawy z dnia 14 maja 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa COVID-19 (Dz.U.2020.875)). Z uwagi na to, że na dzień 3 lutego 2020 roku system nie daje możliwości złożenia zestawienia o wytworzonych odpadach w BDO przedsiębiorcy na bieżąco powinni monitorować konto w bazie i w chwili uruchomienia modułu sprawozdawczego sporządzić sprawozdanie za 2019 rok.
PO CO TEN SYSTEM I DLA KOGO?
Rejestr wpisanych podmiotów do systemu BDO jest publicznie dostępny na stronie internetowej. Oznacza to, że każdy kto wejdzie na stronę www.bdo.mos.gov.pl, a zwłaszcza podmioty, które prowadzą działalność w zakresie gospodarki odpadami, będą mogły sprawdzić zakres i legalność działalności potencjalnych kontrahentów, w tym wszystkich odbiorców zbierających, transportujących, sprzedających lub przetwarzających odpady.
Ponadto pełne uruchomienie wszystkich funkcjonalności BDO umożliwi skuteczną kontrolę rynku gospodarki odpadami, przyczyniając się do efektywniejszego wspierania organów inspekcji ochrony środowiska w walce z nieprawidłowościami występującymi w tym sektorze. Organy kontroli będą mogły analizować jednocześnie zgodność faktycznie prowadzonej przez podmiot działalności w zakresie gospodarki odpadami, z zakresem zadeklarowanym w rejestrze BDO. Dodatkowo, ze względu na fakt, że organy inspekcji ochrony środowiska będą miały zapewniony stały dostęp do BDO, umożliwi im to bieżącą kontrolę ewidencji odpadów, która będzie prowadzona przez podmioty wyłącznie za pomocą dedykowanego w bazie modułu. Powinno się to przyczynić do wyeliminowania nielegalnego przekazywania odpadów wraz z niewłaściwym sposobem ich ewidencjonowania, jakie może potencjalnie występować w przypadku ewidencji prowadzonej w sposób tradycyjny, to jest w formie papierowej.
System BDO jest bardzo dobrym narzędziem rejestracji i śledzenia zdarzeń w prowadzeniu gospodarki odpadami w Polsce przez poszczególne podmioty. Niestety, wymaga on jeszcze wielu poprawek i wprowadzenia udogodnień dla zwykłych użytkowników. Pamiętajmy, że rejestr BDO został przecież stworzony i dla branży podmiotów zajmujących się gospodarką odpadami komunalnymi, i dla przysłowiowego „Kowalskiego”. Ma nam ułatwiać prowadzenie sprawozdawczości, ewidencji odpadów oraz wystawianie kart przekazania odpadów, a nie być tylko „koniecznością” wynikającą z przepisów prawa, do której podchodzimy jak pies do jeża, gdyż grożą wysokie kary.
SYLWIA NYKS
magister inżynier Politechniki Szczecińskiej o specjalizacji ochrony
środowiska; były inspektor ochrony środowiska w Wojewódzkim
Inspektoracie Ochrony Środowiska w Bydgoszczy; właścicielka firmy
DORADO Sylwia Nyks, świadczącej usługi w zakresie bhp, ppoż
