Transport jest definiowany jako przemieszczanie ludzi, ładunków w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków. W szczególności budowlany transport pionowy możemy określić jako wykonywanie prac polegających na przemieszczaniu w pionie osób, przedmiotów, ładunków lub materiałów zlokalizowanych na placu budowy do miejsc roboczych. Jak zidentyfikować związane z tym podstawowe zagrożenia wypadkowe? Jakie są środki profilaktyczne?
Podczas realizacji procesu budowlanego wykonawca ma możliwość skorzystania z całej palety środków transportowych. Zaczynając od ręcznych prac transportowych poprzez wykorzystanie mniej lub bardziej złożonych maszyn, aż do zupełnie nowych rozwiązań jak użycie dronów bądź śmigłowców. Najczęściej jednak na placach budowy będziemy mamy do czynienia z połączeniem transportu ręcznego z transportem wykonywanym przez urządzenia transportu bliskiego, takie jak żurawie, wyciągi towarowe, wciągniki i wciągarki, podesty ruchome, dźwigi budowlane czy wózki jezdniowe podnośnikowe.
Konkretne wybory zastosowanych środków transportowych powinny zostać dobrze przemyślane i uzasadnione wieloma czynnikami, takimi jak organizacja budowy, zasoby ludzkie, parametry techniczne dostępnych maszyn, termin realizacji, koszt. Trzeba podkreślić, że niezależnie od zastosowanych rozwiązań, ochrona zdrowia i życia osób wykonujących pracę zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków wykonywania pracy, w szczególności prac transportowych, powinny stanowić dla organizatora pracy priorytet. Wymagania określające zasady bezpiecznego prowadzenia prac transportowych regulują przepisy zawarte w kodeksie pracy i licznych rozporządzeniach. Chcę przywołać trzy uregulowania prawne określające zasady prowadzenia prac budowlanych, których nieprzestrzeganie najczęściej skutkuje
– w moim przekonaniu – stworzeniem bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia pracowników oraz wypadkami przy pracy.
- Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca jest zobowiązany przeszkolić pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do wykonywania pracy, a operatorzy urządzeń transportu bliskiego, w szczególności wciągarek i wciągników, suwnic, żurawi, wyciągów towarowych, podestów ruchomych, wózków jezdniowych podnośnikowych, dźwigów budowlanych, są zobowiązani do posiadania uprawnień potwierdzonych zaświadczeniem kwalifikacyjnym wydawanym przez Urząd Dozoru Technicznego.
- Przebywanie pracowników pod zawieszonym ładunkiem jest niedopuszczalne. Lekceważenie przez pracowników oraz osoby kierujące pracownikami przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub brak nadzoru są bardzo często wskazywane w analizach inspektorów pracy jako przyczyny wypadków przy pracy. Prostym, a zarazem skutecznym rozwiązaniem tych problemów wydaje się być w wielu sytuacjach ogrodzenie i oznakowanie strefy niebezpiecznej związanej z prowadzeniem prac transportowych w sposób uniemożliwiający dostęp osób postronnych.
- Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane, eksploatowane i obsługiwane zgodnie z instrukcją producenta oraz spełniać wymagania określone w przepisach dotyczących systemu oceny zgodności. Pracownicy mogą być podnoszeni tylko za pomocą przeznaczonych do tego celu maszyn i ich wyposażenia. Zabronione jest dokonywanie napraw i konserwacji sprzętu zmechanizowanego będącego w ruchu. Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom do stałego korzystania aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych. Znak CE na maszynie oznacza, że urządzenie powinno spełniać wszystkie wymagania bezpieczeństwa określone przez Unię Europejską.
Na koniec chcę zaznaczyć, że ograniczanie ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą, w szczególności przy prowadzeniu robót transportowych na budowie, można osiągnąć podejmując działania niewymagające znaczących nakładów finansowych. Jako przykłady prostych i skutecznych środków można wskazać między innymi wyznaczenie koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu, informowanie siebie nawzajem oraz przełożonych o możliwym zagrożeniu wypadkowym występującym podczas wykonywania prac, stosowanie przydzielonych przez pracodawcę środków ochrony indywidualnej czy też wstrzymanie wykonywania pracy w razie wystąpienia zagrożenia i oddalenie się w bezpieczne miejsce do czasu usunięcia zagrożenia.
KRZYSZTOF BRODA
Mgr inż. budownictwa lądowego, absolwent Politechniki Łódzkiej, inspektor pracy prowadzący od 2016 roku czynności kontrolne na terenach budów województwa łódzkiego, w szczególności związane z badaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
