W branży budowlanej nie na wszystko są normy lub inne dokumenty odniesienia. Mimo tego, że takie przypadki są bardzo rzadkie, też ujęto je w przepisach. Dotyczy to na przykład kwestii związanych z wprowadzeniem i zastosowaniem wyrobów budowlanych, na które nie ma normy zharmonizowanej lub europejskiej oceny technicznej, a więc produktów bez deklaracji właściwości użytkowych. Co wtedy?
Takie wyroby wprowadza się na nieco innych zasadach, w których większa odpowiedzialność spada na projektanta, który dany produkt zastosował w opracowanej przez siebie dokumentacji technicznej.
Wprowadzenie wyrobu budowlanego
Stosowanie wyrobów budowlanych jest oparte na zastosowaniu ich w kontekście przypisanych im właściwości użytkowych oraz ich zamierzonemu zastosowaniu. Według artykułu 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. wyrób budowlany może być wprowadzony do obrotu lub udostępniany na rynku krajowym, jeżeli nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym jego właściwościom użytkowym i zamierzonemu zastosowaniu. To oznacza, że jego właściwości użytkowe umożliwiają prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym, w których ma on być zastosowany w sposób trwały, spełnienie podstawowych wymagań, ujętych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane. Innymi słowy użytkownik powinien wiedzieć, że wyrób jest bezpieczny, jakie ma właściwości oraz jak powinno się go stosować, by spełnić wymagania podstawowe w zakresie:
- nośności i stateczności konstrukcji,
- bezpieczeństwa pożarowego,
- higieny zdrowia i środowiska,
- bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,
- ochrony przed hałasem,
- oszczędności energii i izolacyjności cieplnej,
- zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.
Dlatego wyroby budowlane znakuje się znakiem bezpieczeństwa CE oraz definiuje się ich zamierzone zastosowanie oraz właściwości użytkowe. Wszystkie te informacje występują w deklaracji właściwości użytkowych, które są sporządzane przez producenta wyrobu na podstawie norm zharmonizowanych lub europejskich ocen technicznych, czyli zharmonizowanych specyfikacji technicznych.
Produkt bez normy, specyfikacji technicznej i znaku budowlanego B
Co, jeśli nie ma normy zharmonizowanej i nie ma europejskiej oceny technicznej, a więc wyrób i nie ma wystawionej deklaracji właściwości użytkowych? Wówczas obowiązuje procedura jednostkowego zastosowania. Według artykułu 10 ustawy o wyrobach budowlanych: dopuszczone do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym są wyroby budowlane wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej, sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu budowlanego z tą dokumentacją oraz z przepisami.
Wówczas dokumentem odniesienia jest sporządzona przez projektanta indywidualna dokumentacja techniczna. Wymaga to od projektanta dużego doświadczenia oraz inżynierskiej dociekliwości, ponieważ na jego opracowaniu będzie polegał producent, który wyda oświadczenie. Wówczas projektant opiera swoje opracowanie na zebranych informacjach o danym wyrobie i wszystkim, na czym może bazować w swoim opracowaniu. Zbiera on istotne informacje o danym produkcie – ważne są wszelkiego rodzaju badania, raporty, sprawdzenia wyrobu oraz innego rodzaju opracowania, na podstawie których może polegać, by wiedzieć, czy dany wbudowany wyrób będzie spełniał wymagania podstawowe.
W takiej dokumentacji projektant na podstawie zazwyczaj udostępnionych przez producenta informacji oraz ich oceny określa istotne dla danego wyrobu oraz kontekstu jego zastosowania właściwości użytkowe. Dlatego taka indywidualna dokumentacja techniczna powinna zawierać opis rozwiązania konstrukcyjnego, charakterystykę materiałową i informację dotyczącą projektowanych właściwości użytkowych wyrobu budowlanego oraz określać warunki jego zastosowania w danym obiekcie budowlanym, a także w miarę potrzeb instrukcję obsługi i eksploatacji.
Na podstawie sporządzonej dokumentacji producent wystawia oświadczenie, w którym są zawarte:
- nazwa i adres wydającego oświadczenie,
- nazwa wyrobu budowlanego i miejsce jego wytworzenia,
- identyfikacja dokumentacji technicznej,
- stwierdzenie zgodności wyrobu budowlanego z dokumentacją techniczną oraz przepisami,
- adres obiektu budowlanego (budowy), w którym wyrób budowlany ma być
zastosowany, - miejsce i datę wydania oraz podpis wydającego oświadczenie.
Jest to więc oświadczenie wydane w oparciu o indywidualne opracowanie dla konkretnego obiektu. Nie jest to zatem opracowanie, na podstawie którego można wydać więcej oświadczeń. Zresztą nazwa tej procedury na to wskazuje, bo jest to jednostkowe zastosowanie.
Podsumowanie
Wykonawcy nie muszą dociekać, na jakiej podstawie mogą zastosować wyroby ujęte w projekcie. Powinni jedynie wiedzieć, że projekty sporządzone przez projektantów są sporządzone według przepisów, a więc również w kontekście zastosowanych wyrobów, które powinny być dopuszczone do obrotu i stosowania. To takie wyroby, które mają dokumenty potwierdzające ich dopuszczenie do obrotu i powszechnego albo jednostkowego stosowania w budownictwie. Jeśli są jakieś wątpliwości w tym zakresie, to wykonawca powinien polegać na kierowniku budowy. To on na koniec budowy oświadcza, że zastosowane wyroby w nadzorowanym przez niego przedsięwzięciu spełniają te kryteria.
