![Lutowanie na miniaturę Nasz Dekarz](/wp-content/uploads/2018/10/Lutowanie-na-miniaturę-780x415.jpg)
Lutowanie
Nie wszystkie elementy blaszane da się połączyć ze sobą nowoczesnymi łącznikami lub klejem. Szlachetne metale – miedź i stop cynku z tytanem – wymagają lutowania. Warto poznać tę sztukę jak najlepiej, by prace były wykonane perfekcyjnie.
![fot. Blachy Pruszyński](/dev/wp-content/uploads/2018/10/Lutowanie-1-e1538386722691.jpg)
Tekst Kamil Muszyński
Lutowanie jest najpopularniejszą metodą łączenia metali. To spajanie elementów za pomocą wprowadzenia między łączone powierzchnie innego roztopionego metalu lub czynnika łączącego, zwanego spoiwem. W trakcie lutowania części łączone nagrzewają się, ale nie topią w miejscu łączenia. Połączenie trwałe uzyskuje się dzięki przyczepności lutu do materiałów łączonych. Dlatego też warunkiem otrzymania prawidłowego połączenia jest staranne oczyszczenie (mechanicznie i chemicznie) powierzchni przed lutowaniem.
Rodzaje lutowania
- Lutowanie miękkie – jest to łączenie metali za pomocą spoin miękkich, czyli takich jak: cyna, cyna z ołowiem, bizmutem i innymi domieszkami. Luty miękkie mają temperaturę topnienia poniżej 300°C i są wykonywane w postaci prętów, płytek, drutu, proszków i past. Lutowanie miękkie stosuje się wtedy, gdy nie zależy nam na dużej wytrzymałości połączenia, czyli do lutowania wyrobów blaszanych, części osprzętu różnych aparatów i przyrządów, przewodów elektrycznych itp.
- Lutowanie twarde – odbywa się za pomocą lutów twardych o temperaturze topliwości powyżej 500°C. Daje ono połączenie nie tylko szczelne, ale również o dużej wytrzymałości na rozciąganie i na uderzenia. Luty twarde są produkowane w postaci blaszek, taśm, prętów, drutu, wiórów lub granulek. Materiałami stosowanymi na te luty są: miedź, stopy miedzi z cynkiem i stopy srebrne. Proces lutowania twardego przeprowadzany jest za pomocą palnika gazowego – na gaz miejski lub propan-butan – albo w piecach elektrycznych, czy w kąpielach solnych.
- Połączenia lutowane sprawdza się pod względem równomierności rozłożenia lutu i estetyki wykonania. Do kontroli szczelności połączenia wykonuje się próbę wodną, podczas której łatwo zauważyć ewentualne przecieki przez spoinę.
- Dobrą metodą sprawdzenia szczelności jest również pokrycie jednej strony lutowanej spoiny warstwą kredy i wlanie od drugiej strony nafty. Jeżeli połączenie jest szczelne, to na warstwie kredy nie pojawią się tłuste plamy.
Zalety lutowania
- szybka i łatwa metoda pracy,
- wyeliminowanie nitowania,
- trwała wodoszczelność,
- ten sam poziom wytrzymałości zarówno szwu, jak i materiału oryginalnego,
- prawidłowo wykonane połączenie ma trwałość materiału podstawowego,
- pełne obciążenie połączenia bezpośrednio po wykonaniu,
- estetyka,
- korzystna cena w porównaniu z klejeniem.
Niezbędne narzędzia:
- pędzel do płynów lutowniczych,
- salmiak sprasowany w kostce (oczyszcza grot lutowniczy z tlenków, zapewniający tym samym trwały i mocny lut),
- płyn lutowniczy,
- cyna do lutowania miękkiego,
- pilnik do metalu lub papier ścierny,
- młotek metalowy,
- kolba lutownicza gazowa lub elektryczna,
- gaśnica, okulary, rękawiczki, zapalniczka,
- szmatka mokra, szczotka druciana.