Membrany TPO, podobnie jak EPDM, charakteryzują się szczelnością, niezwykle wysoką odpornością na rozciąganie, niskie i wysokie temperatury, a ponadto są odporne na promieniowanie UV i ozon. Ich niewielki ciężar powoduje, że są dobrym rozwiązaniem zarówno podczas renowacji, jak i wykonywania nowych dachów.
Tekst ADAM CHOJNACKI, ROMAN KWIATKOWSKI
TPO (theroplastic Polyolefin) jest pokryciem zbudowanym z termoplastycznego kompozytu o nazwie poliolefin, który łączy w sobie zalety polipropylenu i gumy etylenowo-propylenowej, który nie zawiera substancji toksycznych, takich jak chlorki czy plastyfikatory. Dzięki takiej budowie poszczególne arkusze mogą być ze sobą łączone za pomocą zgrzewania. Aby zapewnić wysokie parametry wytrzymałości, membrany TPO wzmocnia się siatką.
Dodatkową zaletą tych produktów jest odporność na środki chemiczne oraz porastanie grzybami i glonami. Membrany są produkowane w jasnych kolorach zatem ograniczają zjawisko przegrzewania się budynku, tym samym skutecznie zmniejszając latem zapotrzebowanie energetyczne na energię potrzebną do chłodzenia pomieszczeń. Lekkie, giętkie, wytrzymałe membrany TPO znajdują zastosowanie we wszystkich aplikacjach dachowych bez względu stopień skomplikowania montażu. Są przeznaczone do wykonywania zarówno na dachy nowe, jak i poddawane renowacji.
Właściwości TPO
Produkty oparte na bazie TPO są w 100% pozbawione plastyfikatorów i związków będących pochodnymi chloru. Dzięki temu ich plastyczność, szczelność, ciągliwość nie zmienia się w trakcie aplikacji i podczas eksploatacji. W przeciwieństwie do PVC, w których związki stanowiące o elastyczności produktu są stopniowo uwalniane do atmosfery, grubość powłoki izolacyjnej z TPO jest taka sama mimo upływu czasu. Efektem tego jest stabilność produktu, nieporównywalnie większe zdolności przystosowawcze do odkształceń konstrukcji oraz odporność chemiczna.
Dodatkowym atutem trwałości składu chemicznego jest zachowanie pełnej zgodności i integralności produktu starego z nowymi aplikacjami (jednorodność warstw starych i nowych). Jedną z głównych unikatowych cech membran TPO jest jednorodność ich właściwości fizyko-chemicznych. Zgrzewanie dwóch elementów już przy temperaturze 350°C (dla PCV temperatura zgrzewu to 550°C, co w sposób znaczący podwyższa pośrednie koszty aplikacji) powoduje powstanie homogenicznej struktury – elementy są wtapiane w siebie, tworząc trwałą strukturę). Właściwości fizyczne zgrzewu (w tym trwałość i odporność na zerwanie) wielokrotnie przewyższają trwałość pojedynczej powłoki.
Systemy mocowania membrany
Są trzy sposoby wykonania dachów z wykorzystaniem membrany TPO. Membranę można montować przy użyciu systemów pełnego klejenia, balastowo lub łączenia mechanicznego.
Systemy mocowane mechaniczne. Wykorzystuje się w nich arkusze o szerokości do 2,44 m. Szerokość stosowanego arkusza membrany oraz schemat jej mocowania różni się zależnie obciążenia wiatrem. Przylegające pasy zachodzą na siebie co najmniej na 150 mm. Na zakładach są mocowane przy użyciu podkładek oraz łączników umieszczanych 50 mm od wewnętrznej krawędzi arkusza. Po instalacji łączników zakłady (minimum 100 mm) są zgrzewane gorącym powietrzem. Obrzeża dachu oraz zagłębienia powinny być wykonywane zgodnie z wytycznymi producenta.
Systemy pełnego klejenia. W tym rozwiązaniu arkusze membrany TPO są klejone do podłoża na całej powierzchni przy użyciu kleju kontaktowego na bazie neoprenu. Arkusze membrany układane są na zakładkę (minimum 100 mm ) i zgrzewane gorącym powietrzem. Obrzeża dachu oraz zagłębienia powinny być wykonywane zgodnie z wytycznymi producent. System klejony znajduje zastosowanie w obiektach, w których konstrukcja dachu jest kompatybilna z systemem mocowania materiału izolacyjnego i zapewnia wystarczającą wytrzymałość na siły ssące wiatru.
Stosowana termoizolacja musi być kompatybilna z klejami kontaktowymi.
System balastowy. Arkusze membrany TPO nie są mocowane do podłoża. Zakłady wynoszące co najmniej 100 mm są zgrzewane gorącym powietrzem. Warstwę balastową zabezpieczającą membranę TPO stanowi żwir lub płyty betonowe minimum 50 kg/m2. System dachu balastowego znajduje zastosowanie w każdym obiekcie, który może wytrzymać dodatkowe obciążenie balastu i w którym spadki nie przekraczają stosunku 1:6.
Montaż TPO
Nie wolno rozpoczynać prac montażowych, zanim nie zostanie wykonana kalkulacja ukazująca strefy oddziaływania ssania wiatru i odpowiednie formy ich zabezpieczenia. Najlepiej, aby membrany TPO były zgrzewane gorącym powietrzem za pomocą samobieżnej zgrzewarki automatycznej lub zgrzewarek ręcznych. Obie łączone powierzchnie są podgrzewane i dociskane do siebie. Kiedy łączone powierzchnie ostygną, zgrzew ma taką samą wytrzymałość jak sama membrana. Zaletą zgrzewania gorącym powietrzem jest możliwość stosowania tej metody w każdej temperaturze otoczenia i w dowolnym czasie użytkowania membrany. Należy używać tylko sprawnie działających urządzeń zgrzewających.
Na początku pracy przeprowadza się test na rozrywanie, aby zapewnić prawidłowe ustawienia i prędkość zgrzewania dla używanej membrany i warunków otoczenia. Zbyt wysoka temperatura powoduje przypalanie membrany. Oznaką przegrzania jest uwidocznienie się włókien zbrojenia na wierzchniej stronie membrany, a brzeg z łatwością rozdziela się w czasie próby. Prawidłowo zgrzany zakład charakteryzuje się równym przetopieniem materiału TPO z obu stron: wierzchniej białej i spodniej szarej.
Aby wykonać obróbkę przejść technologicznych i wpustów, należy wyciąć w membranie okrągły otwór, niewiele większy od rury odpływu. Następnie zakłada się okrągłą uszczelkę do tulei wpustu przed jego umieszczeniem. Wpust powinien być zamocowany mechanicznie poprzez odgięcie obrzeża membrany i jego zamocowanie za pomocą kołnierza metalowego. Trzeba wyżłobić izolację, aby umożliwić kołnierzowi umiejscowienie na poziomie górnej warstwy izolacji. Należy wykonać zgrzew wstępny i końcowy kołnierza membrany wpustu z powierzchnią membrany.
Szerokość efektywnego połączenia zgrzewanego, wykonanego automatem powinna wynosić 38 mm, a zgrzewarką ręczną 50 mm. Dobór parametrów zgrzewu należy wykonać na próbkach. W przypadku automatów zgrzewających właściwa temperatura, prędkość przesuwu i przepływ powietrza powinna być ustawiana i sprawdzana na próbkach o długości co najmniej 2 m, nie rzadziej niż dwa razy w ciągu zmiany roboczej. Wyniki należy zapisywać w protokole wraz ze szczegółowym oznaczeniem działki roboczej, na której będzie wykonywana praca przy zastosowaniu tych parametrów. Próby zgrzewu automatem uznaje się za prawidłowe, jeśli na żadnym odcinku nie doszło do przetopienia materiału (widoczne włókna zbrojenia po stronie wierzchniej), a po rozerwaniu próbki w pasie o szerokości 3,8 cm na całej jej długości rozwarstwienie materiału nastąpiło na włóknach zatopionego w membranie zbrojenia.
Do wykonania obróbek skomplikowanych detali: narożników wewnętrznych i zewnętrznych oraz zabezpieczeń połączeń typu T należy użyć taśmy obróbkowej TPO. Do szczelnego łączenia membrany z obróbkami blacharskimi, które nie są fabrycznie pokryte niezbrojonym poliolefinem, można wykorzystać taśmę obróbkową, pod warunkiem wcześniejszego zagruntowania podłoży, do których będzie klejona taśma. W przypadku wywinięcia izolacji wodochronnej na attyki, membranę należy przykleić klejem kontaktowym. W części górnej styk pomiędzy attyką, a membraną doszczelnić za pomocą uszczelniacza i docisnąć, mocując listwy aluminiowe o szerokości do 5 cm, tak aby uszczelniacz rozpłynął się na całej szerokości listwy i częściowo wypłynął na zewnątrz. Ponadto wszystkie cięte krawędzie membrany, gdzie mogą wystawać włókna tkaniny zbrojącej należy zabezpieczyć przy użyciu szpachlówki TPO.
Prace powinny zostać wykonane ściśle według wydanej przez producenta instrukcji montażu. Dla ograniczenia ryzyka wytworzenia się nadciśnienia w przestrzeni stropodachu, powstającego wskutek rozszerzania się powietrza podczas zmian temperatury otoczenia, montuje się kominki wentylacyjne przeznaczone do łączenia z membraną TPO.
