Budowa to skomplikowany proces, który powinien być realizowany zgodnie z projektem budowlanym oraz przepisami, w tym techniczno-budowlanymi. Wśród nich najwyżej w hierarchii ważności jest ustawa Prawo budowlane. To od niej wszystko się zaczyna.
Tekst TOMASZ RYBARCZYK
Prawo budowlane jest najważniejszym zbiorem przepisów regulujących kwestie związane z projektowaniem, wykonaniem, nadzorem, utrzymaniem i rozbiórką obiektów budowlanych. Reguluje działanie organów administracji we wszystkich tych kwestiach. Oprócz tego prawo budowlane:
- reguluje kwestie związane z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz kwestie związane z uprawnieniami budowlanymi,
- określa uczestników procesu budowlanego oraz definiuje ich prawa i obowiązki,
- określa organizację procesu budowlanego w kontekście czynności do wykonania przed rozpoczęciem robót budowlanych, w trakcie ich trwania oraz na zakończenie budowy,
- reguluje wymagania związane z utrzymaniem obiektów budowlanych,
- określa uprawnienia i obowiązki organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz nadzoru budowlanego,
- podaje zasady postępowania w razie katastrofy budowlanej,
- wskazuje zasady odpowiedzialności karnej oraz zawodowej związane z nieprzestrzeganiem przepisów budowlanych.
Dla wykonawców, w tym dekarzy, to bardzo ważne przepisy, z których wynika, że nie są oni uczestnikami procesu budowlanego. Według prawa są nimi inwestor, projektant, kierownik budowy oraz inspektor nadzoru inwestorskiego. Wykonawcy nawet nie są wymienieni w ustawie, więc według niej nie mają żadnych obowiązków ani praw. To istotna informacja – współzależność między wykonawcą a inwestorem wynika tylko z umowy na roboty budowlane.
W Prawie budowlanym wszystkie zapisy są ważne. Niemniej jednak idea utworzonego prawa wynika z art. 5. 1., według którego obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-
-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych dotyczących:
- nośności i stateczności konstrukcji,
- bezpieczeństwa pożarowego,
- higieny, zdrowia i środowiska,
- bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,
- ochrony przed hałasem,
- oszczędności energii i izolacyjności cieplnej,
- zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.
Istotne jest też bezpieczne realizowanie budowy. To ważna informacja dla wykonawców, ponieważ oznacza, że budynek powinien być poprawnie zaprojektowany, wybudowany i użytkowany. Choć do jego zaprojektowania, wybudowania oraz sprawowania nadzoru są uprawnieni tylko wymienieni uczestnicy procesu budowlanego, to ten obowiązek należy również do wykonawców.
Niezależnie od profesji warto również zapoznać się przede wszystkim z prawami i obowiązkami poszczególnych uczestników procesu budowlanego. Choć wykonawcy do nich nie należą, to będą wiedzieć, co może być z nimi związane. W rozdziale 3 wymienione są prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego. Można z nich wyczytać między innymi, że:
- obowiązkiem inwestora jest między innymi:
– wykonanie i odbiór robót budowlanych (które może zlecić wykonawcom, a odbiory na przykład inspektorowi nadzoru inwestorskiego), - obowiązkiem projektanta jest między innymi:
– wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań (a więc jeśli wykonawca ma pytania, to projektant jest od tego, by na nie odpowiedzieć), - obowiązkiem kierownika budowy jest między innymi koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach oraz zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu (za bezpieczne realizowanie robót odpowiada więc kierownik budowy),
- obowiązkiem inspektora nadzoru inwestorskiego jest między innymi:
– reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej,
– sprawdzanie jakości wykonywanych robót budowlanych i stosowania przy wykonywaniu tych robót wyrobów dopuszczonych do obrotu i stosowania,
– sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających,
– potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także – na żądanie inwestora – kontrolowanie rozliczeń budowy (inspektor nadzoru inwestorskiego reprezentuje inwestora).
To chyba najważniejsze dla wykonawców informacje wynikające z Prawa budowlanego. Jest ono – jak każde przepisy – nudne. Jednak warto znać te przepisy chociażby wybiórczo, w kontekście wykonywanych prac na budowie oraz zależności między uczestnikami procesu budowlanego.
Zmiany w Prawie budowlanym
Wraz z początkiem 2023 roku zaplanowano wejście w życie zmienionej ustawy Prawo budowlane. Jednak jeszcze nie ma nowelizacji tej ustawy. Proponowane zmiany zostały ujęte w projekcie z dnia 3 października 2022 roku. Najważniejsze zmiany dotyczą uproszczenia procesu inwestycyjno-
-budowlanego w zakresie zmniejszenia formalności nakładanych na inwestorów oraz skrócenia czasu przystąpienia do budowy. Wprowadzono też cyfryzację, co również służy uproszczeniu procesu budowy i szybszej niż dotychczas wymiany informacji, usprawnieniu obiegu dokumentów pomiędzy uczestnikami procesu budowlanego oraz organami administracyjno-
-budowlanymi oraz organami nadzoru budowlanego. Polegać ma to na tym, że:
- składanie wniosków będzie się odbywać drogą elektroniczną,
- wydawanie dokumentów potrzebnych do tych wniosków również będzie się odbywać w postaci elektronicznej, na przykład: w formie skanów lub zdjęć,
- będzie ustanowiony elektroniczny dziennik budowy.
Od końca stycznia tego roku można już prowadzić budowę z cyfrowym dziennikiem budowy, co jest o wiele bardziej efektywne niż w przypadku dziennika papierowego. Zniesiono też konieczność uzyskania decyzji pozwolenia na budowę budynków mieszkalnych wolno stojących o powierzchni zabudowy powyżej 70 m2, spełniających następujące kryteria:
- budynki będą służyły zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych inwestorów,
- będą to budynki maksymalnie dwukondygnacyjne,
- będą to inwestycje, których obszar oddziaływania będzie się mieścił się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane.
Wszelkie informacje dotyczące aktualności prac nad wprowadzeniem nowelizacji prawa budowlanego można znaleźć pod tym linkiem.
