Dachy Strome

Teoria szczelności dachów pochyłych

Specyfika pokryć dachów pochyłych polega na tym, że są one układane w systemie podwójnym: pokrycie zasadnicze jest uszczelniane pokryciem wstępnym – podkładowym. Zasada ta ma szczególne znaczenie dla pokryć na łatach. Wówczas o odporności na opady całego pokrycia decyduje warstwa wstępna, uszczelniająca pokrycie zasadnicze.

Tekst Krzysztof Patoka

Usługi budowlane można wykonać na wiele sposobów uzyskując różny standard. Prace mogą spełniać podstawowe lub wyższe wymagania, ale do ich oceny potrzebna jest konkretna wiedza. Z tego względu określanie jakości wykonanych robót zawsze powinno odbywać się według precyzyjnych wzorców. Dotyczy to szczególnie dekarstwa, ponieważ dachy należą do bardzo ważnych, a jednocześnie trudnych do wykonania elementów budynku. Dodatkowo współczesne technologie operują wyspecjalizowanymi materiałami, a ilość możliwych do zaakceptowania standardów jest duża. Dlatego wymagane prawem od producentów materiałów dachowych zalecenia wykonawcze często nie wystarczają do prawidłowego ich wbudowania.

Dobrym i praktycznym rozwiązaniem tych problemów byłoby stworzenie zasad układania pokryć dachowych akceptowanych przez ich producentów i dekarzy. Z tych wszystkich powodów Polskie Stowarzyszenie Dekarzy przystąpiło do przygotowania Reguł Dekarskich. Na dobry początek PSD otrzymało od IFD wzorzec takich reguł opracowanych przez Niemiecki Związek Dekarzy. Tego typu prace trwają długo i nigdy się nie kończą, ponieważ wciąż pojawiają się nowe techniki i materiały. Dlatego opracowanie reguł rozpoczęto od sformułowania najważniejszych zasad, jakimi należałoby się kierować przy tworzeniu wytycznych dekarskich.

Niewątpliwie należy do nich teoria szczelności pokryć dachów pochyłych, ukształtowana w trakcie wielowiekowych, praktycznych doświadczeń, które określiły optymalne techniki układania dostępnych materiałów. Do najstarszych należą dachówki stosowane od czasów starożytnych. Dachówki były i są wytwarzane z różnych materiałów, ale stanowią rodzaj pokrycia, który ma najlepiej opracowaną technikę ich stosowania. Z tych powodów powstałe później pozostałe pokrycia są układane na łatach na podobnych lub identycznych zasadach jak dachówki.

Do takich podstawowych reguł odwołuje się teoria szczelności tych pokryć. Jej podstawy wynikają z doświadczeń, które spowodowały, że pokrycia układane na łatach działają w systemie podwójnym: pokrycie zasadnicze (górne) jest uszczelniane od spodu dodatkowymi materiałem nazywanym warstwą wstępnego krycia. Ta „podwójność” okazała się genialnym rozwiązaniem, umożliwiającym spełnienie wielu współczesnych wymagań. Dzięki niej dachy pochyłe mają dużą trwałość i są bardzo skuteczne również jako osłona przed ucieczką ciepła, ponieważ szybko pozbywają się wilgoci, bo łatwo się wentylują.

Teoria szczelności określa dobór materiałów uszczelniających w zależności od:

  • rodzaju pokrycia zasadniczego;
  • kąta nachylenia dachu;
  • sposobu wykorzystania poddasza;
  • kształtu dachu i innych mniej ważnych czynników (między innymi regionu, tradycji, przeznaczenia budynku).

Im kąt nachylenia jest mniejszy i im więcej dodatkowych warunków musi spełnić dach, tym warstwa wstępna musi być mocniejsza i szczelniejsza.

Stopnie szczelności

W Polsce teorię szczelności opracowaną przez Niemiecki Związek Dekarzy jako pierwsza wprowadziła do swoich zaleceń [1] firma RuppCeramika, a po niej inne, lecz nie wszystkie działające na rynku polskim. W tych zaleceniach zostały podane dla każdej dachówki odpowiednie techniki uszczelniania, określone dla kilku grup pochyleń. Ten podział został nazwany „stopniami szczelności”[1].

Fot.: Polskie Stowarzyszenie Dekarzy

W obecnych zaleceniach, jakie zostaną zaproponowane przez Polskie Stowarzyszenie Dekarzy, będzie użyta inna metoda oparta o klasy szczelności, które będą uwzględniały więcej materiałów stosowanych w dachach, a mających znaczenie dla szczelności całego pokrycia. Drugą różnicą między tymi klasyfikacjami jest kolejność klasyfikacji. Stopnie szczelności były numerowane od 1 (dla najprostszych metod) do 5 (dla najszczelniejszego dachu spodniego). Natomiast klasy szczelności są ustawione odwrotnie: dach spodni to numer 1, a najprostsze uszczelnienie wiszące na krokwiach (na przykład FWK) to numer 6. Klasy szczelności posługują się jeszcze podklasami.

Stopnie szczelności zostały opracowane na samym początku XXI w. i są znane wielu dekarzom. Z powodu ich prostoty postanowiliśmy przypomnieć je, ponieważ ich opis doskonale wprowadzi wszystkich Czytelników w ten już bardziej złożony obowiązujący obecnie system klas szczelności.

W firmie RuppCeramika podzielono metody uszczelniania na stopnie uzyskiwane w zależności od rodzaju i sposobu zamontowania materiałów użytych do wykonania warstwy wstępnego krycia. Określenie stopnia uszczelnienia ma swoje zastosowanie przy wyborze dachówki na dachach o niskim kącie pochylenia połaci. Wyższa szczelność pokrycia dachu jest potrzebna wtedy, gdy musi on spełniać wyższe wymagania od podstawowych.

Podwyższone wymagania szczelności dla dachu występują gdy:

  • poddasze wykorzystywane jest dla celów mieszkalnych;
  • nachylenie połaci dachu jest mniejsze od najniższego zalecanego pochylenia (NZP) określanego przez producenta dachówki;
  • budynek znajduje się w strefie o trudnych warunkach klimatycznych, czyli o podwyższonej sile wiatrów lub ilości opadów;
  • dach ma konstrukcję zwiększającą wymagania: długie krokwie, dodatkowe instalacje (na przykład wymienniki lub kolektory cieplne), skomplikowany kształt (na przykład wole oka lub dużą liczbę lukarn);
  • inwestor lub lokalne prawo narzucają specjalne warunki dla budynku w zależności od jego przeznaczenia.

Wartość najniższego zalecanego pochylenia (NZP) połaci dla danej dachówki określana jest dla dachu, pod którym poddasze nie jest wykorzystywane dla celów mieszkalnych, a jego konstrukcja nie stwarza żadnych podwyższonych wymagań. Dla takiego dachu, którego kąt nachylenia połaci jest nie mniejszy od najniższego zalecanego pochylenia (NZP) dachówka stanowi dostateczną osłonę nawet bez warstwy wstępnego krycia.

Jeżeli dach musi spełnić niektóre z wymienionych wyżej wymagań, to zależnie od ich liczby jego warstwa wstępnego krycia powinna charakteryzować się odpowiednim stopniem szczelności. Zależności te określane są w tabelach dla każdego rodzaju dachówki. Ze spadkiem pochylenia dachu wzrastają stopnie izolacyjności.

Jeżeli dach musi sprostać więcej niż trzem z pięciu podwyższonych wymagań, warunki określające izolacyjność warstwy wstępnego pokrycia są już jednakowe. Stopnie szczelności określone w tabeli numerami rzymskimi dotyczą sposobów wykonania warstwy wstępnego krycia oraz materiałów, z których powinna być ona wykonana.

Warstwy wstępnego krycia o izolacyjności od I do III stopnia mogą być wykonane z elastycznych wyrobów wodochronnych (FWK lub MWK). Natomiast dla stopni IV i V materiałami, z których powinna być wykonana warstwa wstępnego krycia są papy bitumiczne lub specjalne folie hydroizolacyjne (na przykład PCV, EPDM itp.).

Każdy model dachówki ma określony kąt NZP i dlatego odpowiadająca mu tabela zalecanych stopni szczelności warstwy wstępnego krycia ma inne kąty graniczne.

I stopień szczelności

Warstwę wstępnego krycia mogą tworzyć MWK lub FWK ułożone na krokwiach i dociśnięte kontrłatami. MWK trzeba układać z lekkim napięciem, a FWK z lekkim zwisem (ze względu na perforacje umożliwiającą przepuszczanie pary wodnej).

W dachach nad poddaszami mieszkalnymi FWK (niskoparoprzepuszczalne folie) wymagają szczeliny wentylacyjnej między nimi a termoizolacją. W takim dachu muszą więc być dwie szczeliny: górna – nad FWK utworzona przez kontrłaty i dolna – pod FWK.

Jeśli MWK jest zastosowana w dachu o poddaszu mieszkalnym, to wtedy styka się z termoizolacją i jest to już wyższy stopień szczelności dachu.

Fot.: Polskie Stowarzyszenie Dekarzy

II stopień szczelności

W tym uszczelnieniu warstwa wstępna musi być już szczelniejsza niż w I stopniu szczelności, co uzyskuje się przez usztywnienie podłoża, na którym jest ona układana. W dachach z MWK wystarczy termoizolacja, która się z nią styka lub deskowanie.

W dachach nad poddaszem mieszkalnym zastosowanie poszycia z paroizolacyjnych płyt OSB wymaga realizacji dolnej (drugiej) szczeliny wentylacyjnej pod tymi płytami.

Jeżeli na deskowaniu przybitym luźno, ze szparami leży MWK, to wełnę mineralną można ułożyć na styk z tymi deskami. Czym deski są szersze, tym szpary między nimi powinny być większe (deska 10 cm – szpara około 1 mm; deska 13 cm – szpara około 5 mm).

Fot.: Polskie Stowarzyszenie Dekarzy

III stopień szczelności

Ten stopień uszczelnienia uzyskuje się przez zastosowanie tych samych materiałów i sposobów zamocowania co w stopniu II, ale z dodatkowym zaklejeniem zakładów pomiędzy poszczególnymi pasmami materiału uszczelniającego.

Fot.: Polskie Stowarzyszenie Dekarzy

IV stopień szczelności

Na pełnym poszyciu (deski, płyty na styk) układa się jednowarstwowo materiał hydroizolacyjny (na przykład papy, membrany PVC, EPDM itp.) z zaklejonymi lub zgrzanymi zakładami. Taki sposób nazywany jest dachem spodnim deszczoszczelnym.

Fot.: Polskie Stowarzyszenie Dekarzy

V stopień szczelności

Ten stopień uszczelnienia uzyskuje się przez zastosowanie tych samych materiałów i sposobów zamocowania jak w stopniu IV, ale z dodatkowym obklejeniem kontrłaty. Przy stosowaniu pap sugeruje się ułożenie ich w dwóch warstwach. Taki sposób nazywany jest dachem spodnim wodoszczelnym.

Fot.: Polskie Stowarzyszenie Dekarzy

Literatura:

[1] – „Technika i Detale. ABC systemu dachowego. 2001” – RuppCeramika 2001.

[2] – „Deutsches Dachdeckerhandwerk. Regeln fur Dachdeckungen. Ausgabe September 1997” – „Merkblatt fur Unterdacher, Unterdeckungen Und Unterspannungen” – Rudolf Muller 1997

[3] – „Słownik nazw i terminów dekarskich” – Polskie Stowarzyszenie Dekarzy 2017

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Polecane Artykuły

Zobacz równieź
Close
Back to top button