Dach jest złożony z wielu warstw jest więc dosyć trudną do wykonania częścią budynku. Dodatkowo każda z tych warstw pełni określoną i ważną funkcję. Zatem nie tylko pokrycie dachowe decyduje o prawidłowości wykonania dachu.
Nieprawidłowo zaprojektowany lub wykonany dach w kontekście jego warstw może powodować, że nie będzie on spełniał swojego zadania. Dlatego tak ważne jest prawidłowy dobór odpowiednich materiałów i ich układu oraz właściwe wykonanie. Jest to oparte o zagadnienia fizyki budowli.
Po pierwsze: dobry projekt
Wszystkie rozwiązania projektowe powinny być prawidłowe. Według przepisów każdy projekt powinien być wykonany zgodnie z przepisami i wiedzą techniczną. Zgodnie z Prawem budowlanym (art. 20. 1.) do podstawowych obowiązków projektanta należy między innymi opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Dotyczy to również rozwiązań zastosowanych w dachu. Co nie oznacza wcale, że wszystkie ważne elementy budynku będą w projekcie rozwiązane. Czasami są podane lakonicznie rozwiązania, które nie są jednoznaczne. Dotyczy to również dachu. Niestety, często na etapie jego budowy mogą być one różnie interpretowane, więc mogą nawet zostać niepoprawnie wykonane. Jeśli zatem są jakieś wątpliwości na budowie, to zawsze lepiej zwrócić się z zapytaniem do projektanta i wyjaśnić kwestie związane z wykonawstwem i odniesieniem się do projektu.
Po drugie: wykonanie zgodnie z projektem
Nie zawsze wszystko wynika z projektu. Zawsze może w nim czegoś brakować i wymagać uzgodnienia. Również w kontekście zmian, które mogą nastąpić w trakcie budowy. Należy pamiętać, że zawsze na straży wykonania wszystkiego zgodnie z projektem, ale również ze sztuką budowlaną, stoją kierownik budowy i inspektor nadzoru inwestorskiego (jeśli został ustanowiony). Zgodnie z art. 22. Prawa budowlanego do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy między innymi zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem lub pozwoleniem na budowę, a także obowiązującymi przepisami w tym techniczno-budowlanymi oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Natomiast według art. 25. do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Czyli oni powinni realizować budowę zgodnie z projektem, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Zdarza się też, że w projekcie jest za mało informacji, a nawet pojawiają się błędy, które powinny być skorygowane przez kierownika budowy w porozumieniu z projektantem.
A co, jeśli wprowadzane są zmiany?
Zmiany dotyczące warstw dachu wynikają najczęściej z inicjatywy wykonawców tej części budynku, inwestorów, ale – uwaga! – również wykonawców zabudowy poddasza, a więc wykonawców robót wykończeniowych. Dekarze wiedzą jak ważny jest układ warstw dachu, jednak w ich zakresie prac należy najczęściej wykonanie warstwy wstępnego krycia, wykonanie łacenia (czasem też dodatkowego deskowania) pokrycia dachowego oraz obróbek blacharskich wraz z orynnowaniem. Jednak część warstw dachu jest wykonywana na zupełnie innym etapie – podczas wykańczania poddasza. Tych prac nie wykonują dekarze. Wówczas wykonuje się ocieplenie (jeśli nie zostanie zrobione przez wykonawców zajmujących się tylko ociepleniami – tak jest na przykład przy ocieplaniu pianą PUR natryskowo), paroizolację oraz zabudowę poddasza z wykorzystaniem płyt gipsowo-kartonowych. Ten układ dotyczy warstw dachu stromego, ocieplonego między krokwiami i pod nimi. Jeśli dach jest wykonywany z ociepleniem nakrokwiowym, to wszystkie elementy warstw dachu są wykonywane przez dekarzy. Oni wykonują najczęściej wszystko zgodnie z projektem. Podobnie jest ze stropodachami. Wszystkie warstwy dachu są wykonywane przez dekarzy. W dachach stromych wprowadzane zmiany dotyczą wyboru folii i membran dachowych, w więc materiałów, które muszą mieć odpowiednią paroprzepuszczalność i chroniących przed zawilgoceniem głębiej położonych warstw ocieplenia i wykończenia. Czasami dodaje się papę na pełnym deskowaniu lub się z niego rezygnuje. Niekiedy zmianie podlega sposób wykonania ocieplenia z międzykrokwiowego na nakrokwiowe lub na odwrót. Dla właściwego doboru odpowiednich produktów ważne jest przestudiowanie zadeklarowanych właściwości użytkowych wybranych wyrobów. Równie istotny jest wybór odpowiednich produktów w kontekście przyjętego harmonogramu wykonania dachu. Na przykład nie powinno się stosować do wstępnego krycia produktów, które nie są odporne na działanie promieni UV – jeśli pokrycie dachowe nie będzie wykonywane dosyć szybko, a więc, gdy nie nastąpi zagrożenie uszkodzenia elementu dachu. Innym przykładem – mało prawdopodobnym, ale możliwym – jest zamiana ocieplenia dachu z systemu międzykrokwiowego na system nakrokwiowy, który może spowodować, że budynek będzie za wysoki. Takich różnych przykładów mających swoje konsekwencje może być wiele i za każdym razem są one indywidualne dla każdej budowy.
Klucz do sukcesu
W przegróodach warstwowych kluczem do prawidłowego wykonania całego układu jest właściwe skoordynowanie wszystkich robót oraz sprawdzenie każdej wykonanej warstwy dachu. Po pierwsze podczas procesu budowy prace te ulegają zakryciu, po drugie – może się okazać, że to, co prawidłowo wykonał dekarz zostanie zepsute przez wykonawcę zabudowy poddasza. Nie raz zgłaszane są usterki dachu, który został zabudowany, a później okazuje się, że na przykład nie została prawidłowo wykonana warstwa paroizolacji przez wykonawcę wykończenia, który zajmował się ociepleniem połaci i zabudową z płyt gipsowo-kartonowych. Ponadto wszelkiego rodzaju zmiany powinny być zarekomendowane przez projektanta, więc warto to z nim omówić na etapie obmyślania koncepcji wykonania, by mieć jego akceptację. Samo ustalenie tego między wykonawcą a kierownikiem budowy lub inwestorem to za mało.
TOMASZ RYBARCZYK
Architekt i inżynier budownictwa z ponad 30-letnim doświadczeniem; ma uprawnienia do projektowania i kierowania budową bez ograniczeń w zakresie konstrukcyjno-budowlanym oraz uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej; pełni funkcję kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego; rzeczoznawca budowlany w zakresie projektowania i wykonawstwa; znawca materiałów i technologii; projektuje, opracowuje ekspertyzy i opinie techniczne; członek trzech komisji technicznych w Polskim Komitecie Normalizacyjnym.
