Dachy wykonuje się przy zastosowaniu wysokiej jakości produktów, których trwałość zależy również od właściwego montażu. Mimo łatwo dostępnej wiedzy i szkoleń wciąż popełnia się przy tym błędy, zapominając że odpowiedzialność za dach ponosi nie tylko projektant, ale także wykonawca.
Tekst KRZYSZTOF PATOKA
Każdy budujący własny dom stara się przeprowadzić to przedsięwzięcie najkorzystniej i najlepiej jak potrafi. Z tego powodu, dobierając materiały i technologie, zasięga opinii różnych osób, które wydają mu się wiarygodne.
Jednocześnie stara się dokonywać zakupów tak, aby być pewnym wysokiej jakości nabytych materiałów. Jednak w większości sytuacji trafna ocena jest niemożliwa, ponieważ trudno jest znać się na wszystkim.
Dlatego wielu inwestorów wybierając materiały w punktach handlowych wypytuje głównie o gwarancję, chcąc w ten sposób zapewnić sobie zabezpieczenie w razie zakupu towaru z wadami ukrytymi.
Jeszcze do niedawna to kryterium dominowało przy zakupach materiałów dachowych.
Od pewnego czasu budujący się są coraz bardziej świadomi i dostrzegają związek między jakością materiałów a wirtuozerią ich wbudowania, oczekując wysokiej jakości wykonawstwa.
Dlatego przy wyborze ekipy dekarskiej wymagają przedstawienia rekomendacji albo szukają firm z polecenia i często decydują się na firmy z polecenia, wyszukiwane wśród znajomych, którzy w niedawnym czasie zakończyli budowę – dobra opinia o wykonawcy własnego dachu jest niezwykle przekonująca.
To, co zmieniło się w ciągu ostatniej dekady to kolejność ważności kryteriów najistotniejszych dla inwestorów.
Dawniej o wyborze dekarzy decydowały dwa czynniki: cena i gwarancja.
Natomiast dzisiaj szuka się raczej pewnej ekipy udzielającej gwarancji, a cena spadła na drugą pozycję.
Przeważającej większości budujących swe domy wydaje się, że uzyskanie gwarancji od wykonawcy i producenta materiałów, którymi on się posłuży,
daje im zabezpieczenie w razie wystąpienia wad materiałowych lub wykonawczych.
Takie podejście jest zrozumiałe, ale czy jest uzasadnione?
Nie zawsze, jeśli dotyczy dachów. Powodów jest wiele.
Przede wszystkim dach ze względu na wielowarstwową budowę jest jedną z najtrudniejszych do wykonania części domu,
a polski klimat nie ułatwia tego przez zmienność temperatury, wilgoci wewnętrznej i zewnętrznej oraz innych czynników.
Dlatego bardzo ważna jest technika wykonawcza wymagająca od dekarzy wiedzy i staranności.
Niestety, tej wiedzy brakuje zbyt często również projektantom i nadzorowi budowlanemu. Wymagania dotyczące fachowości stoją w sprzeczności z kryterium cenowym.
Niskie kwoty za usługi dekarskie, którymi wciąż kierują się niektórzy zleceniodawcy, owszem gwarantują, ale raczej braki w wykonawstwie
i mogą unieważnić gwarancje udzieloną przez producentów użytych
materiałów.
Nie wszyscy inwestorzy chcą to zauważyć, a wielu z nich dodatkowo spodziewa się po gwarancjach zbyt wiele.
Zakładają, że taki dokument zapewnia im pełne bezpieczeństwo bez względu na inne ważne decyzje budowlane.
To wywołuje często pretensje i spory (również sądowe).
W takiej sytuacji dekarze powinni wiedzieć, jakie prawo obowiązuje zarówno ich samych, jak i ich zleceniodawców.
Dlatego konieczne jest omówienie kilku podstawowych pojęć prawnych istotnych dla tego typu sytuacji.
Najbardziej warte pokazania są różnice między gwarancją a rękojmią.
GWARANCJA
Jest to dobrowolnie deklarowana przez producenta, sprzedawcę lub wykonawcę odpowiedzialność wobec nabywcy za używalność i dobry stan wyrobów przemysłowych, przedmiotów handlu lub usług przez określony czas.
Jest zobowiązaniem gwaranta (wydającego gwarancję) do bezpłatnego usunięcia określonej wady lub wymiany towaru na niewadliwy,
ale na warunkach określanych przez gwaranta.
Gwarant, czyli wystawiający gwarancję może objąć zobowiązaniem dowolną cechę swojego produktu, kierując się własnymi kryteriami.
Natomiast sposób realizacji zobowiązań wynika z aktualnego ustawodawstwa i podlega zasadom prawa,
czyli zakres tej odpowiedzialności określa gwarant w ramach obowiązującego prawa.
Gwarancja może zostać złożona w formie oświadczenia gwarancyjnego, w postaci dokumentu, bądź w reklamie (!).
RĘKOJMIA
Jest obligatoryjną, ustawową odpowiedzialnością sprzedawcy lub wykonawcy jakiegoś towaru lub usługi za fizyczne lub prawne wady produktu wobec nabywcy, w czasie określonym ustawowo.
Rękojmia dotyczy wszystkich produktów i usług od momentu ich sprzedania lub wystawienia rachunku.
Cechy materiałów budowlanych określają normy dopuszczające je do stosowania w budownictwie.
W związku z tym odpowiedzialność z tytułu rękojmi obowiązuje wtedy, gdy ujawnią się wady materiału budowlanego i okaże się, że nie spełnia on wymagań określonych w normach dopuszczających go do obrotu handlowego.
W przypadku zaistnienia sytuacji reklamacyjnej wynikającej z rękojmi to klient wybiera sposób rekompensaty. Może on odstąpić od umowy, żądać naprawy towaru (usługi) lub jego wymiany (ponowne wykonanie).
Do wyboru jest także pozostanie przy umowie sprzedaży, jednak przy obniżonej cenie w taki sposób,
aby zniżka była proporcjonalna do wad przedmiotu lub usługi.
RÓŻNICA MIĘDZY GWARANCJĄ A RĘKOJMIĄ
Gwarancja na materiały dachowe jest bardzo często utożsamiana z trwałością produktu objętego gwarancją.
Tymczasem, pojęcia gwarancja i trwałość, choć odnoszą się do tego samego parametru – czasu prawidłowego funkcjonowania materiału budowlanego
– nie są tożsame, a nawet znacznie się od siebie różnią.
Gwarancja to dobrowolnie przez producenta określony czas, w którym bierze on na siebie odpowiedzialność za zachowanie odpowiedniej i niezmiennej jakości produktu (lub tylko wybranej cechy tego produktu).
Natomiast trwałość materiału budowlanego to czas, jaki upływa od jego wytworzenia lub wbudowania w konstrukcję do jego praktycznego zniszczenia.
Gwarancja zależy od swobodnej oceny jakości produktu dokonanej przez producenta.
Natomiast trwałość materiału użytego do budowy zależy od:
- tworzywa, z którego został wykonany (beton, ceramika, stal, tworzywa sztuczne itp.);
- sposobu jego wykonania (technologii);
- sposobu i jakości zastosowania (ułożenia,
- wbudowania, zainstalowania);
- warunków eksploatacji.
Zazwyczaj trwałość materiałów dachowych jest dłuższa od wydanej na nie gwarancji.
Jeżeli zaś materiał wytrzymał na dachu krócej niż przewidywała to gwarancja,
inwestor ma prawo do zgłoszenia reklamacji na zasadzie gwarancji lub rękojmi.
Warto również wspomnieć, że nie zawsze gwarancja na materiał daje pewność,
iż wszelkie straty wynikłe z obniżenia jakości produktu zostaną zrekompensowane.
Posiadanie gwarancji nie oznacza pewnej i automatycznej rekompensaty za straty powstałe w następstwie obniżenia jakości materiału. Aby wyegzekwować prawa wynikające z gwarancji lub z rękojmi, inwestor
musi przede wszystkim zgłosić reklamację.
Praktycznie, gwarancja oznacza tylko prawo do zgłoszenia reklamacji, a od zgłoszenia reklamacji do szczęśliwego finału satysfakcjonującego obie strony upływa zazwyczaj dużo czasu, ponieważ jednoznaczne ustalenie dlaczego materiał budowlany utracił swe właściwości jest procesem złożonym, trudnym i nie zawsze dającym jednoznaczne rozstrzygnięcia.
W trakcie rozpatrywania reklamacji reklamujący może dowiedzieć się, że:
- materiał miał wady ukryte, które obniżyły jego jakość i doprowadziły do powstania strat; na ogół dla reklamującego jest to sytuacja korzystna, ponieważ gwarant bierze odpowiedzialność za wady ukryte;
- reklamowany materiał nie miał wad ukrytych, a straty powstały w wyniku nieprawidłowego zamontowania (zastosowania, zainstalowania itp.);
dla reklamującego jest to sytuacja trudna, gdyż najprawdopodobniej nie brał on pod uwagę, iż gwarancja jest skuteczna tylko wtedy, gdy materiał został właściwie wbudowany, prawidłowo zastosowany; - reklamowany materiał uległ zniszczeniu na skutek działania czynników niezależnych od producenta i wykonawcy (na przykład zadziałały siły wyższe);
jest to dla reklamującego sytuacja niepomyślna, ponieważ straty powstały w następstwie zjawisk atmosferycznych (lub innych) o ekstremalnym natężeniu i nie będą rekompensowane, choć w ich wyniku jakość produktu obniżyła się.
Nawet rozstrzygnięcia korzystne dla reklamującego nie oznaczają wyeliminowania wszystkich kłopotów związanych z naprawą szkód. Reklamujący zostaje sam z wieloma problemami do rozwiązania.
Jeżeli jego straty powstały z powodu niefachowego zastosowania materiału, to gwarant może mu tylko pomóc wypracować diagnozę i wskazać jak zaradzić powstałym uszkodzeniom.
Trzeba pamiętać, że wyegzekwowanie praw z tytułu gwarancji udzielonej na materiały lub usługi dachowe jest i trudne, i długotrwałe, ponieważ w grę wchodzą duże pieniądze.
Wada pokrycia dachowego lub błąd wykonawczy niweluje funkcję osłonową dachu i oznacza ogromne straty w całym budynku. Naprawa dachu wymaga dużo wyższych nakładów niż to ma miejsce w innych częściach budynku.
ILE LAT OBOWIĄZUJE GWARANCJA, A ILE RĘKOJMIA?
Dla wykonawców różnice między gwarancją a rękojmią są bardzo duże. Przede wszystkim dotyczą one czasu obowiązywania.
25 grudnia 2014 r. weszły w życie istotne zmiany dla branży budowlanej, ponieważ nowe regulacje wydłużyły terminy odpowiedzialności z tytułu rękojmi.
Sprzedawca materiałów odpowiada za wady fizyczne rzeczy stwierdzone przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu.
A w przypadku nieruchomości przed upływem pięciu lat.
Te pięć lat obejmuje również wszelkie usługi budowlane.
Tymczasem wielu dekarzy wydaje pisemne lub ustne gwarancje tylko na trzy lata.
To nie jest błąd formalny, ponieważ można wydać gwarancję według własnego uznania na dowolną cechę swojej usługi, ale główne cechy charakterystyczne dla usługi podlegają zasadom rękojmi przez pięć lat.
W takich sytuacjach mogą powstać trudności z ustaleniem zakresu gwarancji, który jest bardzo ważnym, podstawowym jej elementem. Najważniejsze jest to, co ma być przedmiotem gwarancji.
Dlatego gwarant powinien mieć przygotowane warunki i zasady udzielania gwarancji. Nawet gdy gwarancja jest pisemna to zazwyczaj określa wzorzec techniki wykonawczej za pomocą sformułowania „sztuka dekarska”.
Ten zestaw słów nie oznacza niczego konkretnego, podobnie jak „sztuka budowlana”.
To są sformułowania pochodzące z czasów, gdy wiedzę dekarską i budowlaną obowiązującą wszystkich wykonawców można było określić według cechowego zakresu szkoleniowego.
Dzisiaj zawody budowlane może wykonywać każdy bez względu na swoje wykształcenie i przygotowanie zawodowe. Dodatkowo liczba technik i materiałów stosowanych w budownictwie jest tak duża, że trudno jest poznać wszystkie nowości, jakie pojawiają się na rynku.
Nie oznacza to, że nie można określić wzorców prawidłowego wykonania dachów.
Takie wzorce powinny być zawarte w dwóch miejscach: w projekcie budowlanym i w zaleceniach producentów materiałów budowlanych. Niestety, większość projektów architektonicznych nie zawiera szczegółów wykonawczych, lecz jedynie podstawowe informacje dotyczące dachów i innych istotnych elementów budynku.
Gdyby jednak wszystkie materiały miały opracowane odpowiednie zalecenia przez ich producentów, to te informacje powinny wystarczyć do prawidłowego wykonania dachu.
Ten schemat działałby prawidłowo, gdyby producenci dostarczali informacji, a wykonawcy stosowali się do nich. Schemat działań prowadzonych w ramach procesu budowlanego byłby zgodny zarówno z ustawą Prawo budowlane, jak i Kodeksem cywilnym.
W tych warunkach dużą pomocą dla wszystkich zaangażowanych w proces budowania są „Wytyczne dekarskie” wydane przez PSD.
KRZYSZTOF PATOKA
ekspert z wieloletnim doświadczeniem współpracujący z Polskim Stowarzyszeniem Dekarzy; rzeczoznawca SITPMB przy NOT
Czy jeśli podczas 5 letniego okresu rękojmi, po trzech latach dach przeciekał i został naprawiony. To jeśli po kolejnych 3 latach znów przecieka również można się powołać na rękojmię ? Jeśli dach został naprawiony to czy wydłuża on czas gwarancji o okres naprawy czy gwarancja na nowo jest liczona 5 lat?