Opaski zabezpieczające na dachach zielonych
Opaski zabezpieczające są koniecznym elementem dachu zielonego. Pełnią funkcję balastującą dach w strefach, w których siły ssące wiatru są największe. Poprawiają funkcję drenażową i pełnią ważną rolę w profilaktyce przeciwpożarowej.
TEKST PIOTR WOLAŃSKI
Opaski zabezpieczające są stosowane wokół obrzeży dachu, przy wszystkich ścianach, attykach, kominach, wentylatorach, szybach windowych, świetlikach, wyłazach i wpustach dachowych. Ich zastosowanie pozwala zapewnić dobrą komunikację i dostęp do urządzeń technicznych zamontowanych na dachu. Brak opasek zabezpieczających, czyli niewłaściwe zaprojektowanie i wykonanie zielonego dachu, może skutkować złym funkcjonowaniem, a nawet zniszczeniem dachu przez wiatr – tak zwaną erozję wietrzną dachu.
Zgodnie z wymaganiami „Wytycznych dla dachów zielonych. Wytycznych do projektowania, wykonywania i utrzymywania dachów zielonych” FLL (wydanie polskie Stowarzyszenie DAFA) na dachach zielonych należy wykonać opaski zabezpieczające rozumiane jako pas bez roślinności, czyli odstęp między powierzchnią z roślinami a innymi elementami dachu, na przykład krawędziami dachowymi, fasadami, attykami, wyłazami dachowymi, wpustami, świetlikami i oknami dachowymi, wentylatorami, elementami wystającymi i przechodzącymi przez połać dachu. Wytyczne FLL wskazują, że opaski zabezpieczające mogą być wykonywane ze żwiru, tłucznia lub płytek. W polskich warunkach opaski zabezpieczające najczęściej są wykonywane ze żwiru płukanego rzecznego i dlatego przyjęła się nazwa „opaski żwirowe”. Jak podają wytyczne nie jest dozwolone stosowanie w opaskach zabezpieczających materiałów sypkich zawierających wapń, takich jak na przykład kruszywo recyklowane (miały betonowe) lub żwir wapienny, ponieważ mogłyby to prowadzić do powstawania osadów na urządzeniach odwadniających.
OPASKI ZABEZPIECZAJĄCE A ODWODNIENIE DACHU
Wpusty dachowe i przelewy awaryjne nie mogą być przykryte roślinami ani zasypane, na przykład żwirem. Należy je zamontować w taki sposób, aby w każdej chwili możliwy był do nich dostęp. Jeśli wpusty dachowe są zamontowane w powierzchniach pokrytych roślinnością, to dla ochrony przed zanieczyszczeniami i wrastaniem roślin oraz w celu umożliwienia kontroli należy nad wpustami zamontować skrzynki kontrolne. Można je też zabezpieczyć, a zarazem zaznaczyć miejsce, gdzie są zamontowane za pomocą opasek żwirowych lub opasek z płytek.
Oddzielenie opaską żwirową wpustu i nadstawki nad wpustem od części dachu pokrytej roślinnością zapobiega wrastaniu roślin w ściany nadstawki, co ograniczałoby funkcjonowanie wpustu. Wpusty dachowe poza powierzchniami pokrytymi roślinnością są z reguły umieszczone oddzielnie, w opasce żwirowej. W celu zabezpieczenia przed zanieczyszczeniami można je wyposażyć w kratę filtracyjną. Jest to rodzaj sita, którego otwory są dostosowane do granulacji otaczającego je żwiru lub można nad nimi zamontować skrzynki kontrolne. W połączeniach przy fasadach i elementach wystających opaska żwirowa służy jako zabezpieczenie przed wodą bryzgową (przeciwdziałanie zabrudzeniu elewacji w czasie deszczu). Zapobiega też pogorszeniu warunków rozwoju roślin na skutek działania wody spływającej po fasadzie.
ODDZIELENIE OPASEK ŻWIROWYCH OD CZĘŚCI DACHU Z ROŚLINAMI
W wytycznych FLL znajdziemy również informacje odnośnie do roli opasek żwirowych w profilaktyce przeciwpożarowej na dachach zielonych. Ogólnie mówiąc, dachy zielone są traktowane w wytycznych FLL jako wystarczająco odporne na rozprzestrzenianie się ognia i promieniowania cieplnego, jeśli spełniają opisane wymagania. Według wytycznych FLL dachy obsadzane zielenią intensywną (które mają grubą warstwę substratu, jeśli są regularnie nawadniane) i na których pielęgnuje się zieleń, są uważane jako nierozprzestrzeniające ognia. Natomiast dachy obsadzane zielenią ekstensywną są kwalifikowane jako wystarczająco odporne na rozprzestrzenianie się ognia i promieniowania cieplnego, jeśli zostaną spełnione określone warunki.
Warstwa substratu powinna składać się głównie z komponentów mineralnych i powinna mieć grubość co najmniej 3 cm. Stosowane formy roślinności stanowią niewielkie zagrożenie pożarowe (wymagania takie spełniają rozchodniki). Opaska dystansowa z litych płytek lub ze żwiru gruboziarnistego powinna mieć szerokość nie mniejszą niż 50 cm wokół otworów w dachu lub wznoszących się ścian z oknami (jeśli ich mur podokienny znajduje się co najmniej 80 cm ponad powierzchnią warstwy wegetacyjnej). Każdy pas 40 m zazielenienia dachu powinien być oddzielony 30 cm barierą z niepalnego materiału lub ścieżką o szerokości 1 m, wykonaną ze żwiru lub płytek (jeśli ścian przeciwpożarowych nie trzeba wyprowadza ponad dach). W zakresie profilaktyki przeciwpożarowej na dachach zielonych wytyczne FLL podają jedynie bardzo ogólne informacje i znajduje się w nich zastrzeżenie, że należy stosować przepisy właściwe dla danego kraju. Zagadnienie to jest dużo bardziej złożone, w tym artykule odnosimy się wyłącznie do roli opasek żwirowych.
ODDZIELENIE OPASEK ŻWIROWYCH OD CZĘŚCI DACHU Z ROŚLINNOŚCIĄ
Rodzaj separatorów zastosowanych do oddzielenia opasek zabezpieczających od części dachu z roślinami zależy od budżetu przewidzianego na realizację dachu i oczekiwań estetycznych dla danej inwestycji, czy projektu architektonicznego. Można takie oddzielenie wykonać poprzez wywinięcie w pionie włókniny filtra- cyjnej, jest to najtańsza opcja. Bardziej estetyczny i trwały efekt uzyskuje się jednak stosując specjalistyczne obrzeża z perforowanych profili aluminiowych lub perforowanych profili z tworzywa sztucznego (kątowniki, listwy perforowane do separacji żwiru od substratu).
Ważne jest, żeby to były obrzeża przeznaczone na dachy zielone i perforowane, a nie obrzeża ogrodnicze, czyli tak zwane ekoboardy. Profile perforowane na dachy zielone są produkowane w różnej wysokości, dostosowanej do wysokości warstwy substratu. Często w inwestycjach o dużych walorach estetycznych aluminiowe profile perforowane są przewidziane już w projekcie architektonicznym. Jeżeli nie zastosujemy pionowego wywinięcia włókniny filtracyjnej lub obrzeża z perforowanych profili, to substrat będzie przedostawał się do żwiru, a roślinność będzie w dużo większym stopniu rozprzestrzeniać się na opaskę oddzielającą, przez co przestanie ona spełniać swoje zadanie. To błąd wykonawczy w realizacji dachów zielonych. Zastosowanie ekoboardów na dachu zielonym to również często powtarzający się błąd, którego efektem jest powstawanie wododziałów na dachu, zastoiny wodne i niszczenie roślin.
PRACE PIELĘGNACYJNE
Prace pielęgnacyjne na dachu zielonym powinny obejmować również opaski żwirowe i strefy bezpieczeństwa. Należy je oczyszczać usuwając śmieci (naniesione przez wiatr i ptaki czy pozostawione przez ludzi), a także liście i roślinność (samosiejki, rośliny, które przerastają na żwir z części z substratem). Takie zanieczyszczenia wpływają negatywnie na estetykę dachu i funkcjonowanie opasek czy stref bezpieczeństwa.