Dachy zielone w uprawie ekstensywnej są powszechnie uważane za bezobsługowe. W praktyce rzeczywiście nie wymagają dużego nakładu prac i nie generują dużych kosztów. Pomagają także oszczędzać zasoby naturalne, ponieważ nie trzeba ich regularnie podlewać. Jednak nie należy zapominać o podstawowych działaniach związanych z utrzymaniem takiego dachu.
Tekst PIOTR WOLAŃSKI
W „Wytycznych dla dachów zielonych” FLL możemy znaleźć rozróżnienie poszczególnych etapów pielęgnacji. Etap pierwszy jest liczony od zainstalowania roślin na dachu zielonym do czasu, kiedy około 60% dachu jest zazielenione. W „Wytycznych dla dachów zielonych” został nazwany pielęgnacją powykonawczą. Czas trwania tego etapu zależy od tego, w jaki sposób dach został zazieleniony (może to być: rozrzucenie pociętych pędów rozchodnika, mieszanka siewna, sadzonki, mata rozchodnikowa, mata wegetacyjna z roślinami ekstensywnymi). Można przyjąć, że trwa on do jednego roku. Na tym etapie zaraz po instalacji jest bardzo ważne regularne podlewanie przez okres około 3 tygodni od instalacji oraz usuwanie chwastów. Pojawianie się chwastów na dachu zielonym jest zjawiskiem naturalnym – nasiona chwastów nawiewa wiatr i przynoszą ptaki.
Etap drugi jest nazwany w Wytycznych pielęgnacją rozwojową i trwa do czasu, kiedy około 90% powierzchni dachu zostaje pokryte roślinami. W zależności od metod zazielenienia stan ten może trwać do dwóch lat.
Kolejny etap to pielęgnacja polegająca na utrzymywaniu roślin w dobrej kondycji przez kolejne lata funkcjonowania dachu zielonego.
W zasadzie „Wytyczne dla dachów zielonych” zalecają podobne działania pielęgnacyjne na każdym z etapów, zmienia się tylko ich częstotliwość.
Na dachach zielonych w uprawie ekstensywnej prowadzi się następujące działania pielęgnacyjne:
- ręczne usuwanie chwastów – nie jest dopuszczalne stosowanie herbicydów;
- obcinanie suchych części roślin;
- uzupełnianie roślin, na przykład przez dosadzenie sadzonek lub rozrzucenie pociętych pędów rozchodników;
- podlewanie po instalacji roślin i interwencyjnie w czasie suszy;
- nawożenie – nawóz i dawka powinny być dostosowane do fazy rozwojowej i wymagań roślin, terminu stosowania oraz warunków pogodowych;
- uzupełnienie substratu, jeśli dojdzie do erozji lub nadmiernego osiadania.
Prawidłowo zaprojektowany i wykonany dach ekstensywny nie wymaga regularnego nawadniania, ponieważ woda opadowa jest retencjonowana w warstwie substratu, warstwie drenażowo-retencyjnej i włókninie chłonno-ochronnej. Rośliny wykorzystują te zasoby wody w procesach życiowych. Tak jak zostało wspomniane powyżej, nawadnianie takiego dachu jest jednak wskazane w początkowej fazie wzrostu roślin, czyli bezpośrednio po instalacji dachu, a także w razie wystąpienia długotrwałej suszy.
Przy czym w dachach ekstensywnych, wykonanych z zastosowaniem substratu lekkiego lub z wykorzystaniem wełny mineralnej, szczególnie ważne jest regularne stosowaniu nawozu, ponieważ zarówno lekki substrat, jak i wełna mineralna nie zawierają składników odżywczych, które mogłyby być wykorzystywane przez rośliny. Te dachy należy również częściej kontrolować pod kątem konieczności interwencyjnego podlewania.
W dachach biosolarnych, czyli trwałym, systemowym połączeniu dachu zielonego z systemami fotowoltaicznymi (przykład realizacji takiego dachu na terenie Polski został pokazany na zdjęciu głównym), ważne jest przycinanie zbyt wysokich roślin w rejonie paneli fotowoltaicznych, ponieważ mogą spowodować ich zacienianie. Nie dotyczy to najczęściej rozchodników, które nie rosną na taką wysokość, żeby powodować zacienianie paneli.
Należy systematycznie kontrolować urządzenia techniczne znajdujące się na dachach oraz opaski zabezpieczające (tak zwane opaski żwirowe) i oczyszczać z zarastających je roślin, czy śmieci. Równocześnie należy prowadzić konserwację urządzeń technicznych.
Bardzo ważne jest sprawdzenie drożności wpustów. Zalegające zanieczyszczenia pochodzenia organicznego mogą spowodować zatkanie urządzeń odwadniających dach. Jeżeli na dachu zostały zamontowane systemy nawadniające, to należy przeprowadzać przeglądy techniczne zgodnie z zaleceniami dostawców tych systemów oraz zabezpieczyć je przed uszkodzeniami w okresie zimowym. Należy również kontrolować stabilność urządzeń i elementów małej architektury zamontowanych na dachu zielonym.
Na dachach stromych zaleca się kontrolę systemów zabezpieczających przed osunięciem się warstw. Na dachu zielonym, jak na każdym innym, ważne jest też sprawdzanie drożności systemów rynnowych. Podczas prowadzenia wszystkich tych prac obowiązuje nas przestrzeganie przepisów BHP i zapewnienie środków bezpieczeństwa.
PIOTR WOLAŃSKI
Od 15 lat zajmuje się dachami zielonymi, konsultuje projekty, realizuje inwestycje, współpracuje ze środowiskiem naukowym przy projektach innowacyjnych dla branży. Był współzałożycielem Grupy Merytorycznej Dachy Zielone w ramach Stowarzyszenia DAFA, a także jednym z inicjatorów wydania w Polsce „Wytycznych dla dachów zielonych” FLL. W latach 2012-2019 pełnił funkcję koordynatora grupy merytorycznej Dachy Zielone. Aktywnie uczestniczył w pracach zespołu redakcyjnego DAFA, opracowującego dwa polskie wydania wytycznych. Jest także członkiem zwyczajnym Polskiego Stowarzyszenia „Dachy Zielone”.
