Szlachetna blacha cynkowo-tytanowa nie ulega korozji i odznacza się dużą trwałością. Mimo wielu zalet jej specyfika jest wyzwaniem dla dekarza. Liczą się przede wszystkim jego wiedza i umiejętności przy obróbce i montażu poszczególnych elementów.
Tekst Roman Tereszkiewicz
Cynk biały metal przejściowy o lekkim niebieskawym odcieniu. Można się pokusić o stwierdzenie, że jest tak stary, jak skorupa ziemska. Rzymianie prawdopodobnie byli pierwszymi, którzy stopili surowiec do mosiężnych monet z mieszaniny rud miedzi i cynku pod panowaniem cesarza Augusta (20 r. p.n.e. do 14 r. n. e.), zupełnie o tym nie wiedząc. Dopiero w 1374 r. w Indiach uznano cynk za materiał w 1720 r., a w 1805 r. w Belgii powstała pierwsza walcownia cynku.
Przez ponad 200 lat cynk (tytanowy cynk) był stosowany jako wszechstronny metal budowlany do wytwarzania pokryć dachowych, elewacji i systemów orynnowania. Daje on wiele możliwości formowania dzięki specjalnym właściwościom. W zwykłej temperaturze jest on kruchy, w 100-150°C staje się kowalny i ciągliwy, powyżej zaś 200°C kruchość powraca, tak iż można go sproszkować.
Nie bez znaczenie jest też to, że na walcowanej na gorąco powierzchni blachy cynkowej zastosowanej na zewnątrz tworzy się mocno przylegająca warstwa ochronna z tlenku cynku i węglanu cynku. Zmienia ona początkowo srebrzysto-lśniącą zewnętrzną powierzchnię tytan-cynku w matową, niebiesko-szarą patynę. Patyna stopniowo rośnie do jednorodnej powierzchni. Ta bardzo gęsta i przy uszkodzeniu „samolecząca” się warstwa zapewnia długotrwałą ochronę przed warunkami atmosferycznymi. Tworzenie się patyny wymaga dłuższego lub krótszego okresu w zależności od miejsca instalacji i ekspozycji na wilgoć lub opady. Przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii tworzy się gotową ,,fabryczną‘’ pasywację, dzięki której jednocześnie otrzymujemy gotowy efekt w wielu ciekawych kolorach.
Rynny i rury spustowe cynkowo-tytanowe
Standardowe systemy rynnowe półokrągłe i prostokątne wykonuje się z blachy kolorze naturalnym o grubości 0,7-0,8 mm. W zależności od producenta dostępnych jest wiele elementów systemu, między innymi:
- lej spustowy (lutowany i podwieszany),
- denko rynny (lutowane i z uszczelką),
- złączka rynny
- z uszczelką
- narożnik rynny
- kosz zlewu,
- kolano (różne kąty),
- rura spustowa
- kielichowana,
- łącznik rury
- (opcjonalnie),
- obejma rury,
- trójnik rury,
- odsadzka,
- zbieracz deszczówki.
O trwałości systemu orynnowania decydują połączenia. Elementy orynnowania cynkowo-tytanowego scala się najczęściej za pomocą lutowania miękkiego – L-Sn 40 Pb (oznacza to, że zawartość cyny wynosi 40%, a zawartość ołowiu 60%). Aby uzyskać trwałe połączenie, temperatura topnienia lutu musi być niższa od temperatury topnienia elementów łączonych. Stop L-Sn 40 Pb ma temperaturę topnienia około 220-240°C i jest powszechnie używany do wykonania ołowianych szwów z cynku. Podczas lutowania należy jedynie upewniając się, że materiał się nie topi.
Elementy orynnowania można też łączyć za pomocą kleju poliuretanowego. Należy wtedy zachować zakładem około 50 mm. Najlepsze połączenie uzyskuje się, jeżeli spoina znajduje się w pobliżu uchwytu. Alternatywą są też specjalne złączki rynnowe z uszczelką.
Rynny mocuje się na hakach stalowych ocynkowanych w koszulkach cynkowo-tytanowej, dzięki którym patyna powstaje w tym samym czasie na haku i na rynnie.
WŁAŚCIWOŚCI TYTAN-CYNKU
Skład: cynk (99%), tytan, miedź
Gęstość (ciężar właściwy): 7,2 g/cm3
Punkt topnienia: 418°C
Współczynnik rozszerzalności w kierunku walcowania: 2,2 mm/m x 100 K
Współczynnik rozszerzalności w kierunku walcowania: 1,7 mm/m x 100 K
Elastyczność: ponad 80 0000 N/mm²
ZALETY SYSTEMÓW RYNNOWYCH Z BLACHY CYNKOWO-TYTANOWEJ
Niezwykle łatwy do formowania, ma doskonałą jakość wykonania i ekstremalnie długą żywotność (nawet 80-120 lat).
Cynk jest niepalny, chroni przed elektrosmogiem i rozprasza prąd pioruna.
Cynk jest nietoksycznym i ekologicznie nieszkodliwym produktem. Nie zawiera zanieczyszczeń, które mogłyby zostać uwolnione pod wpływem warunków atmosferycznych lub podczas pożaru.
Elementy z blachy cynkowej nie wymagają żadnej dodatkowej powłoki zabezpieczającej ani chemicznej konserwacji.
Woda deszczowa odprowadzana z dachów cynkowych może być bezpiecznie stosowana, między innymi do nawadniania ogrodu.
Produkty cynkowe są przyjazne dla środowiska i poddawane są recyklingowi. Stare elementy, takie jak rynny lub elementy dachowe, mogą być sortowane i przetwarzane bez utraty jakości.
Wysoki stopień atrakcyjności przez cały „okres życia” domu. Cynk jest bezobsługowy i oferuje nowoczesne opcje projektowania. Te właściwości materiału zapewniają, że fachowo przetworzone produkty cynkowe zachowują swoje zalety przez okres kilku pokoleń.
