Raport KOBiZE

Raport do Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji to kolejny wymóg w zakresie korzystania ze środowiska dla firm. To obowiązek czy tylko dobra wola przedsiębiorcy?

Tekst SYLWIA NYKS

Często na spotkaniach w firmach, gdzie przeprowadzam audyt w zakresie ochrony środowiska, wspominając o KOBiZE słyszę pytanie – Co to jest to Ko….. – co? KOBiZE? Właściciele firm są bardzo zdziwieni, robią wielkie oczy, bo nawet nie wiedzą, co się za tym skrótem kryje. Są firmy, w których przedsiębiorcy słyszeli o raportowaniu o emisjach, ale nie zdawali sobie sprawy, że ten obowiązek może też ich dotyczyć.

Brak świadomości przedsiębiorców w za­kresie raportowania, wynikającego z przepi­sów ochrony środowiska, jest w Polsce po­wszechnym problemem. Zazwyczaj dopiero na audytach dowiadują się o nim. I wtedy pojawiają się pytania: Od kiedy to weszło? To coś nowego? Czy powinna robić to księ­gowa? Z czego to wynika? A także najważ­niejsze z nich: Czy to mnie dotyczy?

Wszystko zaczęło się od 2009 roku, kiedy to pojawiła się ustawa o systemie zarządza­nia emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, która powołała do życia Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emi­sjami (KOBiZE), jednocześnie nakładając na niego obowiązek prowadzenia Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych i in­nych substancji, zwanej dalej Krajową bazą. Zgodnie z art. 7 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy, podmiot korzystający ze środowi­ska, którego działalność powoduje emisje gazów cieplarnianych lub innych substan­cji, sporządza i wprowadza do Krajowej bazy, w terminie do końca lutego każdego roku, raport za poprzedni rok kalendarzowy. Przez podmiot korzystający ze środowiska rozumie się:

a. przedsiębiorcę oraz przedsiębiorcę zagra­nicznego,

b. osoby prowadzące działalność wy­twórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

c. jednostkę organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą,

d. osoby fizyczne niebędące podmiotami, korzystające ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wy­maga pozwolenia.

Przepisy ustawy o zarządzaniu emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji wiążą obowiązek sporządzenia raportu i jego wprowadzenia do Krajowej bazy z podmiotem korzystającym ze środowiska.

Obowiązek przekazywania informacji o emisjach dotyczy nie tylko dużych przed­siębiorstw w rodzaju elektrowni, kopalni, za­kładów produkcyjnych, których działalność wiąże się z bardzo dużymi ilościami emisji do środowiska, lecz w zasadzie każdego podmiotu. Niezależnie od jego wielkości czy skali szkodliwości dla środowiska natural­nego (ilości emisji). Wystarczy, że firma wy­korzystuje w swojej działalności samochód. Świadczą o tym faktury za paliwo wrzucane w koszty firmy. Przy czym nie musi to być rozbudowana flota – już jedno auto powo­duje konieczność corocznego składania ra­portu dotyczącego emisji spalin. Eksploato­wanie środków transportu jest przejawem korzystania ze środowiska, ponieważ ge­neruje emisję zanieczyszczeń poprzez mię­dzy innymi wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. Zatem obowiązek sporządzenia i wprowadzenia raportu dotyczy również podmiotów korzystających ze środowiska (w tym przedsiębiorców), które dokonują eksploatacji wyłącznie środków transportu, gdyż zgodnie z art. 3 pkt 42 ustawy – Prawo ochrony środowiska, są one definiowane jako niestacjonarne urządzenia techniczne. Jeśli przedsiębiorca w ramach wykonywa­nej działalności gospodarczej nie użytkuje auta, obowiązek sprawozdawczy może wynikać choćby z posiadania własnej ko­tłowni czy klimatyzatora w biurze. Innymi słowy: łatwiej wskazać firmy, które są zwol­nione z raportowania do Krajowej bazy niż te do tego zobligowane. Wszystkie firmy, przekazujące do właściwego marszałka województwa w formie papierowej wykaz zawierający zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat za poprzedni rok kalendarzowy, powinny raportować się tym samym do Krajowej bazy.

Z roku na rok rejestruje się coraz więcej małych przedsiębiorców, którzy eksploatu­ją mniejsze instalacje niewymagające po­zwolenia zintegrowanego ani pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do po­wietrza i równocześnie emitujące mniejsze ilości zanieczyszczeń. A co za tym idzie, liczba firm raportujących do bazy KOBiZE rośnie. W pierwszym roku istnienia obo­wiązku sprawozdawczego (2010 rok) w ba­zie zarejestrowano 9 tys. dużych podmio­tów, a w 2018 złożono 32 tys. sprawozdań – podczas gdy tylko w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej codziennie rejestrowanych jest ponad tysiąc nowych działalności gospodarczych.

REJESTRACJA PODMIOTU I WPROWADZANIE RAPORTU DO KRAJOWEJ BAZY

W celu wprowadzenia raportu rocznego do Krajowej bazy przedsiębiorca musi się w niej zarejestrować. Rejestracji można dokonać wyłącznie na podstawie elektronicznego formularza rejestracyjnego dostępnego na stronie internetowej (www.krajowabaza. kobize.pl/applicationcompany/company_ register) i wygenerowanego na podstawie wpisanych danych dokumentu w formacie pdf. Na stronie internetowej Krajowej bazy można znaleźć instrukcję wypełniania for­mularza rejestracyjnego, która pomoże każ­demu przedsiębiorcy.

Raport wprowadza się przez stronę in­ternetową: www.krajowabaza.kobize.pl, po zarejestrowaniu się podmiotu korzystające­go ze środowiska. Dane wprowadza się po zalogowaniu do Krajowej bazy za pomocą identyfikatora (loginu) i hasła dostępu, który przedsiębiorca otrzymuje na podany w for­mularzu swój adres e-mail.

TERMIN ZŁOŻENIA RAPORTU

Pamiętajmy, że raport za poprzedni rok ka­lendarzowy należy złożyć do Krajowej bazy w terminie do końca lutego każdego roku.

GENEROWANIE WYKAZU „OPŁATOWEGO”

Podmiot korzystający ze środowiska jest zo­bowiązany do sporządzania i przesyłania do właściwego marszałka województwa wyka­zów zawierających informacje i dane o za­kresie korzystania ze środowiska oraz o wy­sokości należnych opłat. W celu ułatwienia podmiotom realizacji obowiązku opracowa­nia tego wykazu – na podstawie informacji zawartych w raporcie – w systemie Krajo­wej bazy została uruchomiona dodatkowa funkcja umożliwiająca przygotowanie wyka­zu, wyliczenie opłaty i jego wygenerowanie. Korzystanie z tej funkcji jest dobrowolne – pozwala na przygotowanie wykazu w for­mie pliku tekstowego. Generowany w syste­mie Krajowej bazy jest w pełni edytowalnym dokumentem tekstowym. Wygenerowany w systemie wykaz nie jest automatycz­nie przekazywany do organu właściwego w sprawach opłat. Podmiot korzystający ze środowiska we własnym zakresie powinien samodzielnie przedłożyć wykaz zawierają­cy informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska, właściwemu marszałkowi województwa, w terminie do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy.

KARY ZA NIEZŁOŻENIE RAPORTU DO KRAJOWEJ BAZY

Za niezłożenie raportu do Krajowej Bazy nie ma ustawowych kar. Być może to też skłania do podejścia wielu właścicieli firm, że raport nie jest obowiązkowy. Brak kar nie oznacza jednak całkowitej bezkarności.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środo­wiska w ramach swoich uprawnień może przeprowadzić kontrolę i zobowiązać kontrolowany podmiot do wyeliminowa­nia wskazanych naruszeń, na przykład do wprowadzenia raportu do bazy. W zalece­niach pokontrolnych jest podawany termin, w którym kontrolowany podmiot ma obo­wiązek poinformowania WIOŚ o podjętych i zrealizowanych działaniach służących wyeliminowaniu wskazanych naruszeń. Niezłożenie do WIOŚ informacji w wyzna­czonym terminie o zakresie wykonania zarządzeń pokontrolnych zgodnie z art. 31 a ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska podlega karze aresztu, ograniczenia wolno­ści lub grzywny.

Bardziej racjonalne jest sprawdzenie, czy prowadzona działalność zobowiązuje do wprowadzenia raportu do KOBiZE i – jeśli okaże się, że tak – lepiej jest wypełnić for­malności związane ze złożeniem raportu w komfortowych warunkach, a nie pod pre­sją czasu i przy zagrożeniu karami.

PODSUMOWANIE

Podmiot korzystający ze środowiska, czyli większość przedsiębiorców, jest zobowiąza­ny do sporządzenia raportu i wprowadzenia jego do KOBiZE. Termin złożenia sprawoz­dania za poprzedni rok kalendarzowy przy­pada na ostatni dzień lutego. Oprócz tego obowiązku każdy przedsiębiorca jest zobo­wiązany sporządzić również w wersji papie­rowej wykaz zawierający informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat i przesłać go do właściwego marszałka województwa, w terminie do 31 marca, za poprzedni rok kalendarzowy. Z tym, że opłat za wyliczoną emisję nie wnoszą firmy, których działal­ność w znikomym stopniu oddziałuje na środowisko, to jest gdy roczna wysokość dla jednego rodzaju korzystania ze środo­wiska nie przekracza 800 zł. Należy jednak pamiętać, że opłata za korzystanie ze śro­dowiska musi być wyliczona przez każdego z przedsiębiorców i wykazana na obowiązu­jących na dany rok formularzach. Wysokość stawek opłat za korzystanie ze środowiska na dany rok ogłasza Minister Środowiska w obwieszczeniu. Jeśli wyliczona opłata nie przekroczy 100 zł, podmiot korzystający ze środowiska nie przedkłada wykazów i in­formacji do właściwego marszałka, a wykaz przechowuje jedynie dla organów kontroli.

Źródła:

---