![Narzędzia dla cieśli Ozdobne krokwie Podbitka dachowa](/wp-content/uploads/2023/04/Narzedzia_dla_ciesli_ok.webp)
Ręczne narzędzia dla cieśli
Wykonanie więźby dachowej w sposób tradycyjny wymaga wielu przygotowań, dużego doświadczenia i wiedzy, ale też profesjonalnych ręcznych narzędzi dla cieśli, ułatwiających pracę. Oto ich subiektywny wybór.
Tekst ARKADIUSZ GNAT
O ile więźba nie jest wycięta maszynowo CNC, cieśla wykonujący prace montażowe zazwyczaj otrzymuje projekt i do tego „kilka” metrów sześciennych drewna o różnych przekrojach. Cieśla czyta projekt, weryfikuje prostolinijność budynku, przelicza kąty konstrukcji, trasuje i przygotowuje elementy połączeń. Na pewno jego pracę przyspieszą profesjonalne narzędzia. Ich rodzaj będzie też zależał od poziomu skomplikowania projektu. Przy ich wyborze dobrze jest zwrócić uwagę na trwałość.
![](/wp-content/uploads/2023/04/Narzedzia_dla_ciesli-1024x916.jpg)
Dłuta, siekiery, młotki i ośniki
Do więźby zawierającej połączenia na wręb, czopy i skomplikowane zakładki przydadzą się – oprócz precyzyjnych pilarek, o których już pisaliśmy w tym artykule – dłuta i młotki. Młotek ciesielski ze szpikulcem może kosztować kilkaset złotych, ale warto w niego zainwestować, ponieważ będzie nierdzewny i wykonany z najlepszych stopów metali. Wyglądający podobnie młotek z marketu, choć nie tak trwały, można nabyć już za kilkadziesiąt złotych. Tylko czy warto?
Z kolei dłuta do obróbki drewna, ręcznego wycinania połączeń czy nawet ozdób na krokwiach są wykonane z najlepszych gatunków stali narzędziowych, czego gwarancją jest ich odporność na ścieranie.
Przy tradycyjnych więźbach i konstrukcjach z bala wykonywanych w technologii przejętej od naszych dziadków można spotkać się jeszcze z zupełnie ręczną obróbką drewna, od korowania ośnikiem, obróbkę ciosłami czy nawet wykorzystywanie siekier ciesielskich do wykonywania gniazd i połączeń. Wówczas na wagę złota jest ręcznie kuta siekiera ze szwedzkiej stali, idealnie wywarzona, z trzonkiem z drewna hikorowego zabezpieczonym olejem lnianym.
Heble
Jak zabezpieczyć drewno? Polska norma PN-EN 338 jasno wskazuje, jakie drewno powinno być stosowane na konstrukcje dachowe. Certyfikowane drewno C24 jest odpowiednio selekcjonowane, nie ma sęków, jest proste, bez pęknięć, a przede wszystkim jego wilgotność nie przekracza18% (mokre drewno ma o wiele gorsze właściwości statyczne niż suche). Co więcej, jest heblowane co sprawia, że jest odporne na ogień i owady. Jeśli nie zlecono obróbki drewna w tartaku, cieśla musi je zabezpieczyć sam. Dawniej heblowanie drewna na belki konstrukcyjne wykonywało się ręcznie poprzez użycie hebli lub strugów z ostrzami metalowymi. Aktualnie prace przyśpieszają heblarki elektryczne zwane „grubościówkami”. Oheblowanie belki można zabezpieczyć preparatami zabezpieczającymi przed owadami i grzybami. Można to zrobić metodą zanurzeniową albo też wykonać oprysk lub malowanie (obie metody działają lepiej, jeśli drewno jest suche, ponieważ lepiej wchłania się preparat zabezpieczający).
Poziomice i lasery
Przygotowanie elementów więźby według projektu i pomiarów z natury to podstawowe prace, od których zależy to jak bardzo natrudzimy się nad pozostałymi etapami. Bardzo ważne jest dokładne sprawdzenie i wymierzenie kątów budynku, sprawdzenie poziomu wieńców i poprawny montaż murłat. Przyda się poziomica wodna – schlauchwaga (gumowy wąż wypełniany wodą).
Niektóre prace, na przykład stawianie stolców ciesielskich, wymagają użycia długiej poziomicy. Najlepiej sprawdzą się wówczas narzędzia o długości 2-3 m.
Nowocześniejszym sposobem wyznaczenia poziomu, wykonywania dokładnych pomiarów będzie z pewnością zastosowanie urządzenia z laserem.
Sznury traserskie
Do trasowania cięć i punktów montażu sprawdzą się różnego rodzaju sznury traserskie. Bardzo dobrze przyjęły się sznury podwójne, czyli dwie puszki z kredą połączone plecionką o długości 30 m z możliwością zwijana z dwóch stron.
Kątowniki ciesielskie
Część cieśli tworzy elementy więźby na ziemi – układa się ramkę (szablon), docinana elementy i je montuje. Wielu cieśli woli wyliczyć długości krokwi, kątów i nacięć na krokwiach za pomocą kalkulatorów ciesielskich lub kątowników typu alpha. Możemy przy ich użyciu wyznaczyć dwusieczną kąta, kąt nachylenia połaci, wręb prostokątny czy zacięcia.
Z kolei do prac montażowych i traserskich przydadzą się zwykłe kątowniki ciesielskie, którymi możemy przenieść kąty i wytrasować linie cięć.
Do wycinania skomplikowanych zamków ciesielskich posłużą specjalne frezy i pilarki, czasami niezbędne będą też ściski ciesielskie, koziołki/kobyłki i prowadnice, przy pomocy których można wyciąć wiele elementów jednocześnie.
Pasy narzędziowe, szelki i liny
Dobre narzędzia warto mieć pod ręką. Sprawdzą się więc wszelkiego rodzaju pasy narzędziowe, do których będzie można przymocować miary składane, miary taśmowe, ołówki, młotek, gwoździe, wkręty czy smartfon z odpowiednią aplikacją.
Dobry cieśla zadba też o swoje zdrowie czy nawet życie. Podczas pracy na wysokości zawsze powinno się korzystać z zabezpieczeń w postaci szelek, pasów i lin.
Każdy cieśla ma swoje ulubione narzędzia, które przy pracach ciesielskich na pewno będą wykorzystywane, zdarza się że część z nich jest przekazywana z dziada pradziada i cały czas pełnią funkcję w pracy na budowie. Profesjonalne narzędzia są przedłużeniem ręki, mają pomagać, przyśpieszać pracę i dawać satysfakcję. Nie mogą to być najtańsze narzędzia marketu, bo przecież na budowie panują specyficzne warunki.
ARKADIUSZ GNAT
Kierownik biura Oddziału Mazowieckiego Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy; kierownik Ośrodka Kształcenia Dekarzy w Pruszkowie; właściciel sklepu internetowego www.dachsklep.pl.