Wszystkie informacje niezbędne do budowy dachu są zawarte w projekcie budynku i dekarze powinni ich przestrzegać. Często jednak życie wymusza na inwestorach zmianę decyzji. Pod jakimi warunkami można wprowadzać w więźbie zmiany względem projektu?
Tekst TOMASZ RYBARCZYK
Konstrukcję całego budynku, a więc również konstrukcję dachu, projektuje uprawniony do tego inżynier budownictwa. Wszystkie niezbędne dane jej dotyczące umieszcza się w projekcie technicznym, czyli w jednej z czterech części projektu budowlanego. Powinien on zawierać również przeprowadzane obliczenia dotyczące więźby dachowej. W obliczeniach przyjmuje się schematy statyczne wraz z działającymi na nie obciążeniami, klasę drewna oraz przekroje poprzeczne elementów więźby dachowej i w ten sposób sprawdza się przyjęte założenia projektowe konstrukcji więźby. Na ich podstawie wykonuje się rysunek więźby dachowej.
Projekt techniczny nie jest potrzebny do uzyskania decyzji pozwolenia na budowę, ale jest niezbędny, by rozpocząć prace budowlane. Takie są przepisy, więc dekarze i cieśle powinni go otrzymać i zgodnie z nim wykonać więźbę.
Zmiana klasy drewna na więźbę dachową
Określenie klasy drewna jest istotnym elementem przyjętych rozwiązań i ściśle wiąże się z późniejszą realizacją konstrukcji więźby podczas budowy. To od klasy drewna zależą jego właściwości użytkowe, a więc jego parametry wytrzymałościowe.
Do klasy drewna projektant dobiera przekroje elementów więźby. Jeśli więc, zmieni się klasę drewna, może to oznaczać, że wraz z tą zmianą trzeba będzie ponownie przeprowadzić obliczenia i dobrać odpowiednie przekroje poprzeczne elementów więźby dachowej.
W praktyce zmiany klasy drewna kupionego na budowę względem projektu występują bardzo często. Najczęściej zmienia się klasę drewna na niższą z dwóch powodów. Pierwszy wynika z tego, że projektant przyjął klasę drewna za wysoką, która praktycznie nie jest dostępna w okolicy budowy albo w ogóle nie jest dostępna. Wówczas inwestor i wykonawca muszą wybrać dostępną klasę drewna.
Drugą, dosyć często występującą przyczyną takiego stanu rzeczy, jest decyzja na zakup drewna bezklasowego, czyli takiego, którego jest najwięcej w składach. Przyczyny są więc podobne albo w projekcie jest nieosiągalna klasa drewna, albo kupuje się drewno, które jest „pod ręką”. I jeden powód, i drugi oznaczają, że prawdopodobnie konieczne będzie zwiększenie przekrojów poprzecznych elementów więźby dachowej.
Z kolei zmiana klasy drewna na większą niż ta, która jest w projekcie, zdarza się zdecydowanie rzadziej i może powodować zmiany w drugą stronę. Wówczas albo się zostawia przyjęte przekroje elementów więźby i to oznacza, że elementy mają większą nośność niż te, które zostały przyjęte w obliczeniach. W takiej sytuacji można się też pokusić o zmniejszenie przekrojów poprzecznych elementów więźby dachowej. Wówczas należy zrobić przeliczenia uwzględniając wyższą klasę drewna.
Zmiany przekrojów elementów więźby dachowej najczęściej wynikają z tego, że nie są dostępne w składzie drewna elementy o przekrojach, które przyjął projektant. To z kolei może wynikać z tego, że projektant przyjął przekroje elementów więźby spoza typoszeregu, a więc typowych wymiarów zazwyczaj dostępnych elementów drewnianych.
Zmiana przekrojów elementów więźby dachowej
Inną zmianą konstrukcji dachu może być zmniejszenie lub zwiększenie przekrojów elementów więźby. Przyjęte według obliczeń przekroje odpowiadają przyjętej klasie drewna, więc jeśli należy zmienić przekroje poprzeczne, powinno się sprawdzić obliczeniowo, czy nowe ich wymiary zapewniają odpowiednią nośność oraz spełniają warunek na dopuszczalne ugięcie. Jeśli nie, to zmiana nie powinna być wprowadzona.
Co jeśli konieczne są zmiany?
Niezależnie od tego, czy zmiany dotyczą klasy drewna czy przekrojów elementów więźby, to są one związane z konstrukcją, a więc tym, co ma wpływ na bezpieczeństwo użytkowania. Dlatego tego typu zmiany powinny być zawsze przeanalizowane przez projektanta. Bez tego nie można stwierdzić, jaki to może mieć wpływ na konstrukcję dachu. Dlatego zaleca się wykonanie takiego sprawdzenia jeszcze przed decyzją o wprowadzeniu zmian.
Konsekwencje zmian więźby
Zmiana klasy drewna i zmiana wymiarów elementów więźby dachowej niesie ze sobą ważne konsekwencje. W najlepszym razie mogą się one objawiać za dużymi odkształceniami elementów więźby, a w najgorszym scenariuszu – katastrofą budowlaną spowodowaną niedostateczną nośnością tychże elementów. Dlatego tak ważne jest sprawdzenie czy zmiany, które mają być wprowadzone mogą być w ogóle wprowadzone. Najczęściej spotka się na dachach duże ugięcia więźby, co wyraźnie uwidacznia się na pokryciu. Można to również zauważyć od spodu dachu.
TOMASZ RYBARCZYK
Architekt i inżynier budownictwa z ponad 30-letnim doświadczeniem; ma uprawnienia do projektowania i kierowania budową bez ograniczeń w zakresie konstrukcyjno-budowlanym oraz uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej; pełni funkcję kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego; rzeczoznawca budowlany w zakresie projektowania i wykonawstwa; znawca materiałów i technologii; projektuje, opracowuje ekspertyzy i opinie techniczne; członek trzech komisji technicznych w Polskim Komitecie Normalizacyjnym.
