Podczas przygotowania i prowadzenia robót dekarskich jednym z elementów bezpieczeństwa pracy jest zapewnienie właściwego i bezpiecznego wejścia na płaszczyznę, na której odbywać się będzie praca. Wybór odpowiedniego sprzętu będzie zależał od sytuacji i powinien zostać przemyślany i zaplanowany zanim skierujemy pracowników do pracy.
Tekst DAGMARA KUPKA
Przy remontach istniejących dachów często są wykorzystywane dojścia z klatek schodowych przez włazy po stałych drabinach stanowiących wyposażenie budynku. Obowiązkiem pracodawcy jest wtedy sprawdzenie stanu technicznego drabiny, prawidłowości jej mocowania oraz rozeznanie, czy po wejściu na dach przez wyłaz pracownicy będą zabezpieczeni przed upadkiem z wysokości albo czy będą mieli dostępne punkty kotwienia do przypięcia się sprzętem indywidualnym chroniącym przed upadkiem z wysokości. Najczęściej drabiny te nie wystają ponad powierzchnię, na którą prowadzą, ponieważ musi być możliwość zamknięcia włazu, a na dachu nie ma żadnych urządzeń, na przykład poręczy, za które może chwycić się pracownik schodząc z drabiny lub na nią wchodząc.
Bezpieczeństwo pracy na drabinie
Niezależnie od tego, czy drabina jest stałym wyposażeniem budynku, czy też do wchodzenia na dach stosujemy drabinę przenośną przystawną, obowiązują te same przepisy bhp. Drabiny używane jako środki dostępu muszą być dostatecznie długie, tak aby wystarczająco wystawały ponad płaszczyznę, na którą prowadzą, chyba że zostały zastosowane inne środki gwarantujące pewne chwycenie poręczy. Zgodnie z Polskimi Normami drabina powinna wystawać ponad powierzchnię przynajmniej 1,0 m, jeżeli na dachu nie ma żadnych elementów, których pracownik może się chwycić.
Drabiny muszą być tak ustawione, aby zapewnić ich stateczność w trakcie użytkowania. Powinny opierać się na stabilnym, trwałym i nieruchomym podłożu w taki sposób, aby szczeble pozostawały w pozycji poziomej. Ważne jest także, aby zwracać uwagę czy miejsce usytuowania drabiny nie generuje dodatkowych zagrożeń, jak na przykład ustawienie jej bezpośrednio przy krawędzi stropu nad biegiem schodowym. W takiej sytuacji należy rozważyć sposób zabezpieczenia pracownika przed upadkiem na bieg schodowy.
Drabiny powinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem się w trakcie ich użytkowania za pomocą urządzeń przeciwpoślizgowych lub zastosowanie innych rozwiązań dających podobny skutek. Większość drabin przystawnych ma w dolnej części stabilizatory z gumowymi końcówkami zapobiegające przemieszczaniu na boki. Dobrą praktyką jest blokowanie stabilizatorów lub końcówek podłużnic drewnianym elementem przymocowanym do podłoża, aby drabina w trakcie użytkowania się nie zsunęła. Ważne jest także, aby podłużnice były u góry przymocowane do odpowiednio wytrzymałych elementów zapobiegając upadkowi drabiny.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli drabina jest dłuższa niż 4 m i nie jest wyposażona w pałąki, to korzystający z niej pracownik powinien być wyposażony w szelki z linką bezpieczeństwa, którą powinien przypinać za pomocą urządzenia samohamownego do prowadnicy pionowej. Taką prowadnicą może być specjalnie przeznaczona przez producenta pionowa lina kotwicząca z obciążnikiem mocowana na górze. Tym samym, jeżeli wysokość dachu wymaga od nas zastosowania drabiny dłuższej niż 4 m, należy korzystających z niej pracowników zabezpieczyć przed upadkiem z wysokości środkami ochrony indywidualnej.
Nieprawidłowości związane z organizacją dojść do stanowisk pracy skutkują poważnymi wypadkami przy pracy i konsekwencjami dla pracodawców.
Drabiny muszą być używane w taki sposób, aby przez cały czas była zapewniona możliwość bezpiecznego uchwycenia poręczy. Należy na tę kwestię zwrócić uwagę w szczególności, jeśli pracownik ma przenosić po drabinie ładunek, ponieważ zgodnie z przepisami nie może on przeszkadzać pracownikowi w bezpiecznym trzymaniu się poręczy. Jeżeli zatem ładunek ma być trzymany w ręku w taki sposób, że nie będzie można się nią uchwycić drabiny, to nie wolno w ten sposób organizować prac transportowych. Podczas wchodzenia po drabinie pracownik musi mieć możliwość chwytania się obiema rękoma. W takich sytuacjach szczególnie przydatne są windy dekarskie, które – pamiętajmy! – służą wyłącznie do transportu ładunków. W artykule „Transport pionowy na budowie” („Nasz Dekarz” 4/2024) napisano dużo o zaletach wind dekarskich oraz sposobach prawidłowego ich doboru. Uzupełniając te wiadomości zwracam uwagę na fakt, że osoba obsługująca windy dekarskie o udźwigu do 250 kg nie musi mieć uprawnień UDT. Natomiast obsługa wind o udźwigu większym niż 250 kg wymaga już takich uprawnień, co warto wziąć pod uwagę przy ewentualnym doborze urządzenia.
Schodnie
Jeżeli dachy znajdują się na dużych wysokościach i konieczne jest zapewnienie wejścia od zewnątrz budynków, najlepszym rozwiązaniem są schodnie. Korzystając ze nich należy zwrócić uwagę na kilka elementów. Przede wszystkim schodnia powinna być zmontowana zgodnie z instrukcją producenta, co powinno być potwierdzone stosownym odbiorem przez osobę nadzorującą pracę. Jeżeli taki odbiór został dokonany, można przyjąć, że osoba go dokonująca wzięła na siebie odpowiedzialność za prawidłowy montaż. Niemniej jednak należy sprawdzić, czy każdy bieg schodowy schodni jest wyposażony w balustrady po obu stronach, a schodnia jest wystarczająco stabilna.
Każda schodnia ma określone dopuszczalne obciążenie biegu schodowego. Należy upewnić się czy jest możliwe jednoczesne wchodzenie po danym biegu więcej niż jednego pracownika uwzględniając przy tym ewentualne obciążenie od transportowanego przez niego ładunku. Ponadto należy pamiętać, że bezpośrednio po zejściu ze schodni na płaszczyznę dachu pracownik powinien być zabezpieczony przed upadkiem z wysokości. Jeżeli na krawędziach dachu nie zastosowano środków ochrony zbiorowej, wówczas musimy zapewnić pracownikowi bezpieczne dojście do punktów kotwienia środków ochrony indywidualnej.
Podesty ruchome
W niektórych sytuacjach do transportu pracowników na dach stosowane są podesty ruchome. Takie rozwiązanie nie zawsze jest zgodne z obowiązującymi przepisami bhp, które stanowią, że wchodzenie i schodzenie z ruchomego pomostu roboczego jest dozwolone, jeżeli pomost znajduje się w najniższym położeniu lub w położeniu przewidzianym do wchodzenia zgodnie z instrukcją producenta. Jeżeli zatem z instrukcji producenta nie wynika jasno, że dopuszcza on wchodzenie i schodzenie z pomostu, gdy jest on uniesiony na określoną wysokość, nie wolno tego robić. Jeżeli jednak producent w instrukcji dopuszcza takie działanie, to pracownik musi być w trakcie przechodzenia z pomostu na dach zabezpieczony przed upadkiem z wysokości. Przy wynajmie podestu ruchomego należy pamiętać, że operator musi mieć uprawnienia UDT do obsługi tego typu urządzeń.
Nieprawidłowości związane z organizacją dojść do stanowisk pracy skutkują poważnymi wypadkami przy pracy i konsekwencjami dla pracodawców. Warto zatem z wyprzedzeniem zaplanować sposób, w jaki pracownicy będą dochodzić do stanowisk pracy i dobrać taki sprzęt, który zapewni im bezpieczeństwo.
Pracodawca ma obowiązek zapewnić każdemu pracownikowi zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości, także w trakcie dojścia do miejsca wykonywania pracy. Nie istnieją idealnie
skuteczne zabezpieczenia, ale przestrzeganie wymogów przepisów znacząco obniży
ryzyko związane z tymi czynnościami.
DAGMARA KUPKA
Magister inżynier budownictwa lądowego. Nadinspektor pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Łodzi; od 20 lat zajmuje się kontrolą prac budowlanych pod kątem BHP. Autorka kilku publikacji PIP dotyczących bezpieczeństwa na budowie.
