Ubezpieczenie na czas trwania budowy – część 2
Kontynuując temat o ubezpieczeniach na czas trwania budowy, warto zwrócić uwagę na rodzaje umów ubezpieczeń, praktycznie niezbędnych przy prowadzeniu budowlano-montażowej inwestycji.
Tekst Jacek Baranowski
Ubezpieczenia budowlano-montażowe funkcjonują w Polsce już od początku lat 90. ubiegłego wieku. W tym czasie zostały zmodyfikowane i dostosowane do realiów oraz obowiązującego prawa. Początkowo funkcjonowały one głównie na wzorcach monachijskich wprowadzonych przez niemieckiego ubezpieczyciela i reasekuratora MunichRe. Ich oryginalne formy i nazwy to:
1. Ubezpieczenia ryzyk budowy – CAR (ang. Contractors’ All Risks), zwane również ubezpieczeniem wykonawców od wszelkich ryzyk, związanych z realizacją prac budowlanych. Ubezpieczenie stosowane samoistnie przy konstrukcji budynków oraz budowlanych pracach inżynieryjnych, które wymagają niewielkiego wkładu prac montażowych (windy, urządzenia klimatyzacyjne itp.).
2. Ubezpieczenie ryzyk montażu – EAR (ang. Erection All Risks), obejmujące ochroną ubezpieczeniową ryzyka związane z montażem wszelkiego rodzaju maszyn mechanicznych, elektrycznych, ciągów technologicznych itd. Występuje samoistnie przy ubezpieczeniu konstrukcji wyposażenia technicznego i budowli, które wymagają niewielkich budowlanych prac inżynieryjnych (fundamenty, wzmocnienie podstaw maszyn, wyrównanie terenu itp.).
Ubezpieczenie ryzyk budowlanych może składać się z 3 działów (sekcji) Ubezpieczenia:
- I. od szkód materialnych (obejmujące przedmiot prac kontraktowych i koszty dodatkowe, np. usunięcie pozostałości po szkodzie).
- II. Odpowiedzialności Cywilnej (dotyczy OC Ubezpieczonych za szkody wyrządzone osobom trzecim).
- III. utraty zysku inwestora (ALoP – Advanced Loss of Profit) – zabezpiecza planowany wynik finansowy inwestora w celu zminimalizowania kosztów związanych z opóźnieniami oddania do użytkowania inwestycji w wyniku szkody pokrytej z sekcji I.
W ramach dwóch pierwszych sekcji ubezpieczeń CAR / EAR Ubezpieczającym (bezpośrednim płatnikiem składek do zakładu ubezpieczeń) może być:
- Inwestor – zlecający wykonanie robót
budowlano-montażowych, - Wykonawca Generalny – reprezentujący także
wszystkich podwykonawców i ich podwykonawców zaangażowanych kontraktowo w
wykonywanie robót.
Ubezpieczonymi (korzystającymi z ochrony ubezpieczeniowej w sekcji I i II) powinni być zawsze wszyscy uczestnicy projektu budowlano-montażowego uwidocznieni w kontrakcie, czyli zarówno strona zlecająca prace (Inwestor), jak i strona realizująca prace (Wykonawca Generalny i wszyscy Podwykonawcy).
To bardzo ważna informacja także dla wszystkich Podwykonawców, wykonujących niektóre specjalistyczne prace budowlane (w tym firm dekarskich), gdyż w razie poważnej szkody w przedmiocie prac wywołanych na przykład zdarzeniami losowymi – siłami przyrody, poszkodowanym może być także firma dekarska. Zniszczeniu ulegnie wykonana przez nią praca (fragment ubezpieczonego obiektu budowlanego) wymagająca ponownie nakładu pracy i użycia nowych materiałów budowlanych ze strony firmy podwykonawczej (na przykład dekarskiej).
Podwykonawca przed przystąpieniem do prac powinien mieć pewność, iż kontrakt budowlano-montażowy, w którym będzie Podwykonawcą korzysta z tego ubezpieczenia i znać warunki ubezpieczenia. W razie szkody, jako ubezpieczony może ubiegać się o odszkodowanie od ubezpieczyciela zgodnie z warunkami ubezpieczenia CAR/EAR.
Podwykonawca (w tym firma dekarska) w ubezpieczeniu CAR/EAR powinien także korzystać z ochrony ubezpieczeniowej w ramach II sekcji, czyli ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej (OC) Deliktowej. Ubezpieczenie OC zabezpiecza wszystkie strony i uczestników kontraktu budowlano-montażowego w razie szkód wyrządzonych czynem niedozwolonym osobom trzecim, ale także współubezpieczonym w ramach ubezpieczenia CAR/EAR.
Warunkiem takiej ochrony jest jednak rozszerzenie standardowego zakresu ubezpieczenia i włączenie do umowy opcji ubezpieczenia OC Wzajemnej na wypadek szkód wyrządzonych wzajemnie przez uczestników kontraktu budowlanego. Ten rodzaj ubezpieczenia OC nie obejmuje jednak szkód wyrządzonych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania prac kontraktowych, czyli OC Kontraktowej. To domena ubezpieczenia OC zawieranego przez wykonawców – w tym firmy dekarskie – jako Podwykonawców. Dobrym rozwiązaniem w tym zakresie może być umowa ubezpieczenia OC dla członków PSD.
Miejscem ubezpieczenia dla ubezpieczeń CAR/EAR jest plac budowy. Można je rozszerzyć o miejsca składowania materiałów budowlanych poza placem budowy lub w trakcie przewozu drogą lądową. Przedmiotem ubezpieczenia są obiekty:
- budowlane (budynki, obiekty przemysłowe i
magazynowe, budowle), - montażowe (konstrukcje szkieletowe, maszyny:
pompy, turbiny, rurociągi, generatory).
Za dodatkową opłatą ubezpieczeniem mogą być objęte:
- materiały lub elementy i urządzenia do
wbudowania bądź zamontowania, - sprzęt, narzędzia, wyposażenie budowlane i
montażowe, zaplecze budowy (baraki magazynowe, rusztowania, doprowadzenie
energii elektrycznej i wody, drogi i ogrodzenia które są bazą zaplecza budowy), - maszyny budowlane, maszyny i urządzenia do
montażu, - koszty uprzątnięcia pozostałości po powstałej
szkodzie objętej ubezpieczeniem.
Wyłączenia z umowy
Omawiając podstawowe informacje o zakresie ochrony ubezpieczeniowej nie sposób nie wspomnieć o wyłączeniach lub ograniczeniach odpowiedzialności zakładów ubezpieczeń. Są one zwykle podzielone na dwie zasadnicze grupy:
- Wyłączenia ogólne – lista ryzyk opisanych w OWU,
niezależnie od towarzystwa ubezpieczeniowego, są bardzo podobne – poniżej
ryzyka wyłączane z ubezpieczenia: - umyślne działanie, rażące niedbalstwo
ubezpieczonego, - wojna, działania wojenne, rewolucja i inne
zdarzenia o podobnym charakterze, - strajk, bunt, rozruchy i zamieszki wewnętrzne
itp., - zjawiska związane z działaniem energii
nuklearnej, - szkody górnicze,
- kary umowne, sądowe, szkody wynikłe z opóźnienia
realizacji kontraktu, - udział własny ubezpieczonego lub franszyzy
redukcyjnej. - Wyłączenia szczególne – są ustalane
indywidualnie dla każdego kontraktu. Często są to straty lub uszkodzenia: - spowodowane wadliwym wykonaniem lub
zaprojektowaniem, - w sprzęcie budowlanym, spowodowane energią
elektryczną, błędami obsługi, nieodpowiednią konserwacją, - dokumentów, rysunków, projektów itp.,
- ujawnione dopiero podczas inwentaryzacji,
- spowodowane błędami projektowymi, materiałowymi.
- Wysokość składki ubezpieczeniowej jest
uzależniona od czynników oceny ryzyka, a w szczególności od: - wartości kontraktu oraz wysokości sum
ubezpieczenia, - przedmiotu i zakresu ubezpieczenia,
- rodzaju wykonywanych robót,
- miejsca wykonywania robót kontraktowych,
położenia terenu budowy/montażu, - otoczenia miejsca ubezpieczonych robót
kontraktowych, - technologii robót, warunków geotechnicznych oraz
występujących zagrożeń, - długości okresu ubezpieczenia, oraz także
szkodowości. - Suma ubezpieczenia ustalana jest odrębnie dla
każdej części (sekcji) ubezpieczenia: - prace kontraktowe,
- maszyny budowlane,
- OC.
Suma ubezpieczenia dla prac kontraktowych ma odpowiadać całkowitej wartości robót kontraktowych wraz ze wszystkimi materiałami, robocizną, frachtem, cłem i opłatami oraz materiałami i pozycjami dostarczonymi przez zleceniodawcę. Suma ubezpieczenia dla sprzętu, wyposażenia budowlanego, maszyn budowlanych i zaplecza obejmuje wartość nową, co oznacza koszt wymiany ubezpieczonych pozycji na nowe tego samego rodzaju i mocy.
W ubezpieczeniu OC suma ubezpieczenia ustalana jest na podstawie indywidualnej oceny wysokości możliwych roszczeń z tytułu potencjalnych szkód w związku z prowadzonymi pracami budowlanymi i montażowymi albo na podstawie zobowiązań zawartych w kontrakcie budowlanym.
Omówieniem ubezpieczenia ALoP tej szczególnej sekcji ubezpieczeń CAR/EAR zajmiemy się w kolejnym artykule.
Jak widać z powyższego bezpieczna inwestycja to także inwestycja odpowiednio ubezpieczona w zakresie przewidzianym dla poszczególnych jej uczestników. Warto jednak wyraźnie zaznaczyć, że decyzjom o doborze właściwych instrumentów ubezpieczeniowych dla procesu inwestycyjnego winno towarzyszyć przekonanie, że zawieranie umów ubezpieczenia i korzystanie z oferty zakładów ubezpieczeń należy realizować przy współpracy i za pośrednictwem brokera ubezpieczeniowego, który jako profesjonalista dostosuje zakres ochrony ubezpieczeniowej do faktycznych potrzeb ubezpieczającego.